|
در حالی که موضع‌گیری‌ها اظهار نظر‌های عمومی حکومت‌های افغانستان و ایالات متحده‌ی امریکا در مورد اتخاذ تصمیم نهایی امضای موافقت‌نامه‌ی متأخر دوجانبهی امنیتی که در نتیجه‌ی آن یک تعداد نیروهای امریکایی بعد از سال ۲۰۱۴ در افغانستان باقی خواهند ماند، اوج خواهد گرفت، بحث خروج نیروهای خارجی از افغانستان به همسایه‌های این کشور فرصت داده تا هرکدام در قبال این تصمیم موقف متفاوتی برگزینند. عدهای با آن مخالفت کرده، برخی‌ها از آن حمایت کرده و موقف عدهای نیز مبهم است.
با وجودی که اکثرا توجه به موقف پاکستان و ایران در قبال این موافقت‌نامه معطوف شده است، اما سه قدرت برتر آسیا (چین، هند و روسیه) خود را در این بازی شریک دانسته و به این باور‌ند که پیامد‌های جنگ و صلح در افغانستان بر‌این کشورها نیز تأثیر خواهد گذاشت.
ایران و پاکستان به عنوان همسایه‌های نزدیک به افغانستان، در مورد حضور ایالات متحده‌ی امریکا و ناتو بعد از سال ۲۰۱۴ در افغانستان فوق‌العاده نگران‌اند. اما روسیه، چین و هند که… امنیت و منافع اقتصادی اساس برنامه‌های استراتژیک‌شان در قبال افغانستان را تشکیل می‌دهند… به شکل فزاینده‌ای نسبت به ثبات در منطقه و خروج نیروهای غربی از افغانستان نگران‌اند.
در حالی که رهبران ایران حین سفر رییس جمهور کرزی نسبت به امضای موافقت‌نامه‌ی دوجانبهی امنیتی به گونه عملی ابراز نارضایتی کردند و در روزهای اخیر، این کشور با استفاده از رسانه‌ها با شدت بیش‌تری نارضایتی خود را اعلان کرده است و خواهان پایان دادن به حضور نیروهای خارجی در افغانستان شده است، سیاست‌گذاران پاکستان روی این موضوع کمتر بحث کرده‌اند و این امر حدس و گمان‌هایی را باعث شده است که گویا نظریات ملکی‌ها و تشکیلات نظامی قوی این کشور هم‌گرا نیستند.
تندروان در اسلام‌آباد که به طالبان به عنوان یک ابزار استراتژیک و نیروی غالب در آینده‌ی سیاسی افغانستان می‌نگرند، طرف‌دار خروج کامل نیروهای خارجی از افغانستان هستند، در حالی که میانه‌روها که نسبت به تهدید گسترش افراط‌گرایی و طالبانیزم در افغانستان هراس دارند، از یک برآمد معتدل‌تری در افغانستان حمایت می‌کنند و با حضور اندک خارجی در همسایگی‌شان مخالفتی ندارند.
این در حالی است که دخالت همسایه‌ها در امور افغانستان و راه انداختن بازی در این کشور، نخبه‌های سیاسی افغانستان را که عموما مشتاق امضای موافقت‌نامه‌ی دوجانبهی امنیتی با ایالات متحده‌ی امریکا هستند، خشم‌گین ساخته است. سیاست‌مداران افغانستان نگرانند که در نبود اهرم غربی‌ها و حمایت دوام‌دار آن‌ها از اردوی ملی افغانستان و نهادهای ملکی این کشور، افغانستان با تهدید چند پارچه شدن مواجه خواهد شد.
این بدین معنا است که رهبران افغانستان با غول‌های منطقه‌ای (روسیه، چین و هند) که باالفعل موافقت‌نامه‌ی دوجانبهی امنیتی را تأیید کرده‌اند، هم‌نوا هستند. غول‌هایی که حمایت باالفعل آن‌ها از امضای موافقت‌نامه‌ی دوجانبهی امنیتی اهرم ارزش‌مندی در برابر کسانی پنداشته می‌شود که در صدد ریشه‌کن ساختن ثبات در افغانستان و منطقه هستند.
این سه غول بزرگ آسیایی نه تنها در شکل‌دهی سناریوی سیاسی در افغانستان نقش دارند، بلکه این کشورها می‌توانند زمینه را برای سرمایه‌گذاری‌های بخش خصوصی فراهم کرده و در زمینه‌ی آموزش نیروهای امنیتی افغانستان و حمایت از این نیروها در جنگ علیه دهشت‌افگنی و مواد مخدر نقش ایفا کنند.
روسیه بیش‌تر از هر کشور دیگر مأموریت ناتمام در افغانستان را مورد انتقاد قرار داده است. روسیه به عنوان حامی سیزده قطع‌نامه‌ی شورای امنیت سازمان ملل متحد که به نیروهای به رهبری ناتو اجازه داد علیه دهشت‌افگنی مبارزه کرده و در زمینه‌ی تأمین ثبات در افغانستان نقش ایفا کند، احساس می‌کند که ایالات متحده‌ی امریکا مکلف است که در سلسله تلاش‌های مشترک جهانی به منظور مبارزه علیه تهدید‌های فرا‌ملی نقش رهبری کننده ایفا کند و تجربه‌ی اتحاد جماهیر شوروی سابق مبنی بر ترک افغانستان را تکرار نکند. تجربه‌ا‌ی که در نتیجه‌ی آن حکومت افغانستان در زمینه‌ی تأمین صلح و ثبات در این کشور ناکام ماند و این کشور در دهه‌ی ۱۹۹۰به پناه‌گاه دهشت‌افگنان جهانی و مافیای مواد مخدر تبدیل شد.
این در حالی است که مقام‌های چینی در مورد موافقت‌نامه‌ی دوجانبهی امنیتی میان افغانستان و ایالات متحده‌ی امریکا کمتر سخن گفته‌اند. آقای کرزی که در طول سال‌های گذشته به منظور سنجش عکس‌العمل مقام‌های چینی، بارها این مقام‌ها را برانگیخته است، از موقف چین در مورد موافقت‌نامه‌ی امنیتی با امریکا ابراز رضایت کرده است. آقای کرزی به اشتراک کننده‌های لویه جرگه‌ی مشورتی در ماه نوامبر اطمینان داد که چین مانع مستقیم موافقت‌نامه‌ی امنیتی نیست و از موافقت مردم افغانستان در مورد این موضوع حمایت خواهد کرد.
اکثریت مردم افغانستان بدین باور‌ند که تجارت و سرمایه‌گذاری‌های رو‌به رشد چین در افغانستان همراه با تهدید تجزیه‌طلبی‌ای که توسط اسلام‌گرایان تندرو در مناطق نا‌آرام غربی چین دامن زده می‌شود، این کشور را متقاعد خواهد ساخت که افغانستان با ثبات و امن و خالی از هر‌‌گونه افراط‌گرایی در درازمدت به نفع آن‌ها است.
هند به شکل طبیعی طرف‌دار امضای این موافقت‌نامه است. این کشور که از رشد ستیزه‌جویی در کشمیر و افغانستان هراس دارد، در زمینه‌ی بازسازی افغانستان نقش برجسته‌ای ایفا کرده است. در حالی که مردم افغانستان هند را دوست تاریخی‌شان قلم‌داد می‌کنند، اما هندی‌ها در زمینه‌ی مشروعیت دادن به نگرانی‌های پاکستان در مورد نفوذ بیش از حد هند در حوزه‌ی امنیت در افغانستان حساس‌اند. مردم افغانستان نمی‌خواهند که تقاضای بی‌جا و افراطی پاکستان از افغانستان بر روابط گسترده‌ی آن‌ها با هند تأثیر بگذارد.
هند هم به‌نوبه‌ی خود از واگذاری سلاح سنگین به حکومت افغانستان که توسط رییس جمهور کرزی تقاضا شده بود، خود‌داری کرده است. هند که امروزه به آن به عنوان نیروگاه اقتصادی نگریسته می‌شود، علاقه‌‌ای به ایفای نقش‌های تحریک کننده در افغانستان ندارد، بلکه بیش‌تر خواهان باز شدن دروازه‌های تجارت منطقه‌ای، انرژی و سرمایه‌گذاری به افغانستان از طریق افغانستان است.
هندی‌ها به حضور ایالات متحده‌ی امریکا و ناتو در افغانستان به عنوان نیروی باز‌دارنده‌ی خشونت‌ها می‌نگرند، حضوری که زمینه را برای رشد و شگوفایی اقتصادی در سطح منطقه فراهم خواهد کرد. این چهارچوب پیچیده‌ی منطقه‌ای است که مردم افغانستان را وادار کرده است تا قبل از امضای موافقت‌نامه‌ی دوجانبهی امنیتی با ایالات متحده‌ی امریکا در درجه‌ی نخست منافع‌شان را در چهارچوب تعهدات واضح جامعه‌ی جهانی تأمین شده بدانند. تعهداتی که حد‌اقل مردم افغانستان را در زمینه‌ی دست‌آورهای ملموس دوازده سال گذشته کمک خواهد کرد.
با این و‌جود، کار کردن با قدرت‌های منطقه‌ای در راستای تأمین ثبات و بازسازی در افغانستان و ایجاد یک دولت فعال و متکی به خود در این کشور حیاتی پنداشته می‌شود. با جدی شدن بحث موافقت‌نامه‌ی امنیتی، کار کردن با سه قدرت برتر منطقه‌ای در مورد آینده‌ی افغانستان بی‌فایده نخواهد بود.
|
