کبرا نورزائی نخستین وزیر زن درافغانستان: کبرا نورزائی دختر محترم بسم الله خان در سال ۱۹۳۲ میلادی در یک خانواده منور و روشنفکر، در شهر کابل بدنیا آمد. کبرا تحصیلات ابتدائی وثانوی را موفقانه در لیسه ملالی به پایان رسانیده و از زمره اولین فارغ التحصیلان این مکتب به شمار میرود. به ادامه آن تحصیلات خود را در فاکولته ساینس نسوان پیشبرد و در سال ۱۹۵۱ میلادی ، بدرجه ممتاز این فاکولته را به اتمام رسانیده و دیپلوم آنرا کسب نمود. بعد ازختم موفقانه تحصیل بدون وقفه به عنوان معاونه و سپس به حیث مدیره در لیسه ملالی بکار گماریده شد. این زن توانا و با استعداد مانند ستاره در فضای معارف ، به خصوص در قسمت تعلیم و تربیت نسوان درخشید. کبرا نورزائی دیسپلین آهنین ، جدیت به اجرای امور و کنترول همه جانبه از چگونگی پروگرام های درسی داشت. در یک مدت کم توانست باپشتکار خود، کتابخانه مکتب را غنا بخشد، کتب و وسایل درسی شاگردان را تکمیل و جهت استفاده شاگردان و معلمان قرار دهد. لابراتوار مکتب را با وسایل و سامان آلات مجهز سازد. برای ارتقای سطح دانش معلمان ، سیمینار ها را دایر می نمود و برای تشویق شاگردان ممتاز و معلمات شیوه های خوبی را به کار بسته و مورد تحسین و انعام قرار میداد. در اثر مساعی این زن مدبر و فعال ، لیسه ملالی در آن زمان زبان زد همه همشهران هر کابل بوده و هموطنان علاقه مند بودند تا دختران شان را شامل این لیسه با نظم و دسپلین سازند. زیرا فارغان لیسه ملالی به هر وظیفه که گماریده می شدند شغل خودرا بطور احسن پیش برده و موفقیت های بینظیر داشتند و روئسای مربوطه از چگونگی اجرای کار شان راضی بودند. در جریان سال های ۱۹۵۲ تا ۱۹۵۷ میلادی افزون بر بست مدیریت در لیسه عالی ملالی ، به صفت رییس در فاکولته نسوان نیز ایفای وظیفه می نمود. کبرا در سال ۱۹۵۸ جهت ادامه تحصیلات عالی عازم دانشگاه سوریون پاریس گردید. قرار حکایه یک تن از هم سفرانش " کبرا جان همین که وارد هوا پیما در داخل میدان هوائی کابل شد، چادری خود را از سر کشیده و بدست مهماندار هوا پیما داد. تا آنرا به اقارببش تسلیم نماید. او از آنروز به بعد هیچگاهی چادری نپوشید. زیرا در مدت زمانی که کبرا نورزائی در فرانسه بود در شهر کابل روی لچی صورت گرفته و زنان شهر کابل خود را ازین زندان آزاد نموده بودند. کبرا نورزائی پس از ختم تحصیلات عالی دو باره به وطن بازگشت و در جریان ال ۱۹۶۲ میلادی به عنوان رییسه فاکولته تدبیر منزل در دانشگاه کابل مقرر و شروع به کار نمود. یکی از وظایف حکومت وقت تدوین مسوده قانون اساسی جدید بود که با توظیف یک "کمسیون هفت نفری کار تسوید قانون اساسی بتاریخ ۲۸ مارچ ۱۹۶۳ میلادی آغاز گردید و در اوایل سال ۱۹۶۴ میلادی مسوده به یک کمسیون مشورتی متشکل از ۲۳ عضو جهت تدقیق سپرده شد. برای اولین بار در تاریخ کشور دو خانم افتخار عضویت این کمسیون را دریافت کردند. که آنها عبارت از کبرا نورزائی و معصومه عصمتی وردک که هر دو از پیش آهنگان نهضت نسوان و از جمله معدود زنان تحصیل کرده، صاحب تجربه و فعال شور بودند. " « کاظم سید عبدالله زنان افغان زیر فشار عنعنه و تجدد ص ۲۸۱ » تحول دیگر در حیات زنان ، اشتراک چهار زن در لویه جرگه ۱۳۰۷ « مابق ۱۹۲۸ میلادی » بود که از جانب پادشاه به حیث اعضای انتصابی معرفی گردیدند. این خانم ها عبارت بودند از: کبرا نورزائی ، معصومه عصمتی وردک ، رقیه « ابوکر » حبیب و خدیجه احراری .این دومین بار بود که زنان در همچو مجلس بزرگ ملی اشتراک نموده بودند. کبرا نورزائی از سال ۱۹۶۵ تا ۱۹۶۹ میلادی ، مدت چهار سال به عنوان وزیر صحیه ایفای وظیفه نمود. و از امور ارزشمند او در چوکات وزارت صحیه تعمیم و تکمیل مرکز صحی چشم ، کلینک نور ، ایجاد شفاخانه در ولسوالی امام صاحب قندوز و هم چنان تصویب قانون ادویه جنریک بود. با وجودیکه کبرا نورزائی خودش داکتر نبود ، ولی تیم فعال متشکل از اشخاص مجرب مسلکی را موظف ساخت تا چرخ امور صحت عامه را به حرکت آوردند و در پست های کلیدی متخصصین ورزیده و پاک نفس را گماشت؛ دیری نگذشت که مثمریت خدمات صحی در سراسر کشور محسوس گردید. از جانب مرحوم نور احمد اعتمادی ، در دوران دوم صدارت خود ، از کبرا نورزائی خواست تا یکی از ماموریت های ملل متحد را قبول کند. ولی کبرا با معذرت دوستانه پشنهادات آنرا رد کرد. به همین گونه کبرا نورزائی در دوره ریاست جمهوری سردار داود خان در ۱۹۷۳ بار دیگر به عنوان رییس موسسه نسوان انتخاب شد. " انجمن حمایت نسوان " عصر امانی یک گام دیگر در رشد اجتماعی نسوان بود. به سر پرستی « افتخاری » قمر غازی و اداره رقیه « عنایت سراج » اعتمادی و زینب عنایت سراج « یکی از پیشآ هنگان نهضت زن که خدمات ارزشمند او در خور تقدیر است » و به همکاری یک عده زنان با سواد و با تجربه دوره امانی شروع به فعالیت کرده و بزودی به یک مرکز تجمع زنان جوان و کلان سالان کابل در آمد.پروگام های آن بیشتر شامل سواد آموزی ، دوخت و بافت و هم چنان امور منل بود. رشتیا در کتاب " خاطرات سیاسی " خود از تشویشی که در محیط راجع به تجمع و رفت و آمد زنان ، آنهم در ساعات صبح و عصر در شهر منعکس گردیده بود. با پیشنهاد راه حل ها چنین می نویسد: " ما وقت شروع و کار شاگردان و کارکنان موسسه نیم ساعت بعد از آغاز و انجام کار مامورین قرار دادیم. بر علاوه عمارت موسسه که در منزل مرحوم محمد ولی خان وکیل در جوار هوتل کابل قرار داشت، به چند سمت راه داشت تا منسوبین موسسه را از چند راه مختلف به خانه های شان بفرستیم. " در بس های شهری تصمیم گرفته شد که: " چند قطار پیشرو که دروازه علیحده دارد ، برای خانم ها تخصیص داده شود." رشتیا در ادامه می نویسد: " وقتی تصمیم گرفته شد به قسم تجربوی سینمای کوچک در داخل عمارت موسسه ترتیب و بعضی فلم های منتخب هفته برای خانم ها نمایش داده شود، وزارت داخله که در آنوقت مسول امور سینما ها و تورید فلم ها بود. از مساعدت و دادن فلم امتناع ورزید و مجبور شدم از بعضی سفارت های خارجی فلم های مستند تربیوی و معلوماتی را اخذ و در سینمای موقتی موسسه به نمایش گذارم که خیلی مورد علاقه و استقبال طبقه نسوان قرار گرفت".« رشتیا سید قاسم: خاطرات سیاسی صفحه ۵۱ و ۵۲» در سال ۱۳۳۲ « ۱۹۵۱ » موسسه نسوان که کار آن تا حد زیاد رونق یافته بود، به عمارت جدید در شهر نو انتقال یافت که در جوار آن یک سینما بزرگ بنام « زینب ننداری »، یک کودکستان و یک مکتب اکابر « از صنف اول تا دوازده » قرار داشت. علاوتاً کورس های بافت، خیاطی، برش ، گلدوزی، آشپزی ، آرایشگاه و از همه مهمتر کورس های تایپستی از شقوق مهم آموزشی در موسسه بودند.« درینجا خدمات اداری ۴۰ ساله آمنه نقشبند به خصوص به حیث اولین معلمه تاپ موسسه قابل یاد آوریست » . در سال ۱۳۳۸ « ۱۹۵۷ » موسسه به حیث یک سازمان مستقل دارای اساسنامه و اهداف مشخص بنام " د میرمنو تولنه " راجستر شد و توجه آن بیشتر به انکشاف مذید نهضت زنان و اشتراک آنها در امور مهمه معطوف گردید تا موقف زن را در جامعه افغانی بطور سالم تقویه نماید. در سال های اول ۱۹۷۰ برای تجلیل از مقام والای مادر تجویز بعمل آمد تا بروز ۱۴ جون همه ساله روز مادر برگزار گردد و درین روز از بین مادران واجد بالا ترین شرایط " مادر سال " انتخاب شود. میرمنو تولنه تحت اداره کبرا نورزائی و بعدا صالحه فاروق اعتمادی انکشاف مزید کرد. کبرا نورزائی ریاست د میرمنو تولنه را رشد و انکشاف قابل ملاحظه ئی داد ، کورس های سواد آموزی ، کودکستانها در مرکز و ولایات کشور و شعبه صناعتی و دست دوزی انکشاف کرد. به مکتب مسلکی دمیرمن و تولنه توجهً خاصی مبذول داشت ، در فرستادن دختران غرض تحصیل به خارج کشور صرف مساعی نمود. موسسه نسوان را با انجمن های نسوان جهان معرفی کرد. نمایندگان د میرمنو تولنه در کنفرانس های بین المللی مشارکت نموده از نهضت زنان افغان نمایندگی قابل ملاحظه ئی نمودند. کبرا نورزائی در سال ۱۹۷۷ وکیل انتخابی در لویه جرگه از ناحیه هفتم شهر کابل کاندید شد و در ضمن به حیث عضو لویه جرگه ۱۹۷۷ برای تصویب قانون اساسی جدید ایفای وظیفه نمود. اولین زن در تاریخ کشور کبرا نورزائی است که نخست در کابینه محمد هاشم میوند وال صدر اعظم ، از سال ۱۹۶۵ تا ۱۹۶۷ و هم چنان در کابینه اول نور احمد اعتمادی از ۱۹۶۷ تا ۱۹۶۹ مقام وزارت صحیه را به عهده داشت. کبرا نورزائی دارای خلق نیکو و اوصاف خجسته بوده ، هم چنان نویسنده ، ادیب ، شاعر و خوش ویس بود. در نطق و بیان فصاحت کلام داشت و از مفاخر نسوان معاصر بشمار میرفت. به علم و عالم احترام زیاد داشت و با عزت و حرمت از دانشمندان می ستود. این مقوله همیشه ورد زبانش بود که: "ملت زنده از زنده ها قدردانی به عمل می آورد و ملت مرده از مرده ها. " افغانستان را دوست داشت و خدمت به مردمش را فریضه خود میدانست. در حفظ عزت نسوان افغانستان سر سختانه می کوشید و محتاطانه گام برمیداشت تا به قشر نسوان کشور لغزش و اشتباهی به میان نیاید که باعث آسیب به زنان کشور گردیده و مانع ورود آنها در خدمات اجتماعی گردد.نورزائی وظایف محوله ود ا به راستی و درستی انجام میداد. وطنش را دوست داشت و تا آخرین نفس زندگی آنرا ترک نکرد. کبرا عمر در کتاب قصاریخ ملالی یا خاطرات اولین لیسه دختران افغانستان در پره گراف آخر صفحه ۱۴۰ در باره کبرا نورزائی چنین نگاشته است : "این همه موفقیت ها محصول درایت و کفایت همان فرزند صدیق و خدمتگار برگزیده وطن بود.مرحومه در میان همکاران محبوبیت زیاد داشت. من یکی از ارادتمندانش بوده افتخار همکاری با وی را داشتم. حسن اجراآت فهم و لیاقت او را ستوده به روحش درود میفرستم."مجدداً اینجانب نیز به نوبهً خود به افتخار ازین زن فروتن یاد می نمائیم که اولین وزیر فعال و پر تلاش زن در کشور ما شاد روان کبرا نورزائی است تا نسل های آینده در باره آن بدانند. روحش شاد و روانش آسوده باد