|
". . . در تاریخ افغانستان معاصر، شاید نتوان زمامداری را سراغ نمود، که مانند حفیظ الله امین، با تصویرهای بغایت متناقض ومتضاد معرفی شده باشد . . . "
در بارۀ اهــداف این نبشته
آن چه زیرعنوان " حفیظ الله امین در دادگاه تاریخ " انتشار می یابد، کوششی است برای فراهم نمودن زمینه یی که از او چهرۀ واحدی تصویر شود.زیرا به گونه های مختلف معرفی شده است. درزمینۀ معرفی آن باورهایی که او را رهنمون شد، بحث لازم نشده است. (۱). حتا پیرامون اوصاف و نتایج کارکردهای او که در جامعه وضاحت داشتند، توحید نظر وجود ندارد. پیروانش از او چهرۀ " قهرمان ملی افغانها "(۲) و رئیس جمهور شهید وطندوست و. . . ، ارائه می کنند. تعدادی مدعی اند، که او فاشیست میرغضب و اعمال اش، "نتیجۀ تطبیق نقشه های " سیا" بود . وعده یی هم اورا عنصرسفاک و دارندۀ باورمندی به سوسیالیسم واقعاً موجود شوروی وقت، می شناسند.
این است که هنگام نگاه به چهرۀ امین ، این نتیجه حاصل ما می شود که :
در تاریخ افغانستان معاصر شاید نتوان زمامداری را سراغ نمود که مانند حفیظ الله امین، با چنان تصویر های بغایت متناقض ومتضاد معرفی شده باشد.
طرف توجه قراردادن چنین موضوعی ؛ نگریستنِ داوری ها وحکم هایی چندگانه را مطالبه می نمود، که تا حال در دست اند. بنابرآن به جمع آوری معرفی نامه ها، نظریات مختلف و داوری های موجود پیرامون امین، پرداخته وآنها را مفصلتر آورده ایم .حتا اگر مطالعۀ برخی از آنها برای تعدادی از خواننده گان نا خوشایند واذیت بار نیز باشند.
محتمل است که مدارکی از نظر نگارنده پنهان مانده، ولی دراختیار دیگران باشد. انتشار آنها از طرف اشخاص مطلع به تداوم بحث وبررسی کمک می نماید.
در حالی که قتل شتابزده امین را ناشی از فیصلۀ " قصر کرملن " یافته ایم، معتقدیم که محکمۀ بایسته و
شایسته، به بررسی بیشتر و ژرفتر نیاز دارد. بررسی یی که بتواند به خواستگاه فیصلۀ کرملن نیز ره ببرد. و ازسوی دیگرفرهنگ سیاسی کشورما را، به ویژه درحوزۀ مخالف شناسی وگونه های برخورد با مخالف سیاسی- عقیده یی، اندک کمکی باشد.
به ثمر نشستن این کوشش،
نیازمند مباحثۀ بیشتر است.
سه تصویر از حفیظ الله امین
نخست:
امین "ضد استثمار، ضد استبداد، ضد امپرالیست، مردم دوست و وطنخواه شهید. " شرح حال ومعرفی او ازطرف دارنده گان این موضع
۱
فشرده یی از شرح حال او را، که درسال ۱۳۵۸، پس ازکودتا علیه نورمحمد تره کی انتشار یافت؛ می آوریم :
" حفیظ الله امین ولد حبیب الله متولد سال ۱۳۰۸ درپغمان. پس ازفوت پدرش، عبدالله برادر بزرگش سرپرستی او را عهده دار شد. در مکتب ابتدایی پغمان، دارالمعلمین کابل، پوهنحی (دانشکده) علوم (در رشتۀ فزیک و ریاضی) درس خواند.
در دارالمعلمین کابل سمت معلمی یافت، بعد از وظیفۀ معاونی مدیریت لیسۀ ابن سینا، عهده دار مدیریت آن جا شد.
در سال ۱۳۳۶ خورشیدی جهت تحصیلات عالی در رشتۀ اداره وتشکیلات تعلیم وتربیه به ایالات متحدۀ امریکا رفت و درجۀ ماستری را دراین رشته به دست آورد. چندی دردانشکدۀ تعلیم وتربیه، سمت استادی یافت، بعد باردیگر به صفت مدیرمکتب ابن سینا وپس از آن به حیث مدیر دارلمعلمین کابل وظیفه انجام داد.
به مدیریت تربیۀ معلم وزارت معارف رفت. در آنجا درراه بیداری شعورسیاسی وآزادی خواهی استادان وشاگردان معارف نقش فعال ایفا نموده است.
در سال ۱۳۴۱ بعد ازموفقیت دریک امتحان کانکور، برای تحصیلات عالی جهت اخذ درجۀ دکتورا در امریکا انتخاب و به آن کشوراعزام شد. ایشان در سال ۱۳۴۲ دراجتماع سالانۀ محصلان افغانی درایالات متحدۀ امریکا به حیث رئیس انجمن محصلان افغانی درآن کشور انتخاب گردید.(۴) با نفوذ روزافزودن حفیظ اله امین درمیان محصلان افغانی درامریکا، فعالیت سیاسی اش نیز بیشتر شده رفت. چنانچه درهمین سال به اتفاق یکعده ازرفقا به ایجاد تشکیل انجمن مترقی در نیویارک پرداخت .
موصوف درسال ۱۳۴۲ اطلاع یافت، که در افغانستان رفقای انقلابی ترتیبات تأسیس یک حزب مترقی کارگری را می گیرند. ایشان کتباً اطلاع داد که در نیویارک نیز با وفاداری کامل به جنبش کارگری ورهبری آنها فعالیت می کنندوخود را جزء حزبی می دانند، که بعدا به نام حزب دموکراتیک خلق افغانستان ( پیش آهنگ طبقۀ کارگر کشور) تأسیس گردید.
مبارزات طبقاتی مترقی وانقلابی حفیظ الله امین بین محصلان افغانی درامریکا باعث اخراجش ازامریکا هنگامی شد که تمام کورس های درسی درجۀ دکتورا را به انجام رسانیده بود و مراحل ترتیب آخرین رسالۀ دوکتورا را می پیمود. در سال ۱۳۴۴ به مجردی که به وطن عودت نمود، به دستور حزب در انتخابات دورۀ دوازدهم شورای ملی برای وکالت درولسی جرگه در پغمان کاندید شد. در این انتخابات در اثر حیل دشمنان خلق ناکام گردید.
بعد ازآن برای مدت یک سال در مکتب رابعۀ بلخی وسه سال، به حیث عضوریاست تدریسات ابتدایی وظیفه انجام داد. . . با خلق پیوند خود را مستحکم ساخت، ازخلق می آموخت وبا خلق می رفت تا بالاخره در انتخابات دورۀ سیزدهم شورای ملی به حیث وکیل خلق پغمان برای ولسی جرگه آن وقت انتخاب گردید.
ایشان درچهارسال وکالت خود به حیث نمایندۀ حزب دموکراتیک خلق افغانستان در ولسی جرگه ضد امپریالیسم ، ضد فئودالیسم ، ضد ارتجاع به مبارزۀ سرسخت خود ادامه داده وفساد ها و خیانت های دربارسلطنتی ظاهرشاهی واستبداد رژیم فرتوت رابه شدت افشأ می کرد. ازامکانات وکالت به حداعظمی با نام خلق، به نفع جنبش خلق وبه نفع حزب خود استفاده کرده ، در مظاهرات، میتینگ ها، وسایر تریبیون هایی که در دسترس قرار می گرفت، وسیعاً اشتراک داشت.
در سال ۱۳۵۲ به امورتنظیم، تشکیل وپخش ایدیالوژی دوران سازطبقۀ کارگر درقوای مسلح فعالیت حزبی را شدت و وسعت زیادتربخشید که نتایج بسیار مهم وثمر بخشی را به بار آورد. چنانچه حفیظ الله امین، قوماندۀ انقلاب ظفرآفرین ثورراصادرکرد که منجربه ازبین رفتن نظام طبقاتی وستمگر وتأسیس جمهوری دموکراتیک افغانستان گردید. دراولین کابینۀجمهوری دموکراتیک افغانستان، معاون صدراعظم وزیر خارجه، و درهفدهم سرطان ۱۳۵۷ منشی دارالانشأکمیته مرکزی انتخاب شد .
حفیظ الله امین به تکامل انقلاب وسرکوب نمودن دشمنان انقلاب خلقی ما سهم بسیار فعال داشته که این فعالیت ها وزحمات شان همواره مورد قدردانی حزب خلق افغانستان واقع گردیده و به تاریخ هفت حمل ۱۳۵۸ بحیث لومری وزیر( نخست وزیر- صد راعظم ) وبه تاریخ ۲۵ سنبله از طرف پلینوم کمیته مرکزی ح. د.خ ا . همچنان از طرف شورای انقلابی جمهوری د. ا . به حیث رئیس شورای انقلابی و لومری وزیر ( نخست وزیر ) انتخاب شدند.
حفیظ الله امین متأهل بوده دارای سه پسر و چهاردختر می باشد. موصوف به زبان های پشتو، دری وانگلیسی به فصاحت تحریر وتکلم می کنند. " (۵)
۲
بر بنیاد نوشتۀ عبدالقدوس غوربندی، یک تن ازاعضای کمیتۀ مرکزی ح.د.خ.ا؛ ( جناح پرچم که به گروه امین پیوست) حفیظ الله امین پس از تأمین وحدت ( ۱۲ سرطان ۱۳۵۶.هـ .) جناح های خلق وپرچم، عضو کمیتۀ مرکزی واز اعضای اصلی انتخاب شده بود.
غوربندی می نویسد:
" امین درسازماندهی وتبلیغ اهداف حزب مهارت خاص داشت وعقیدتاً اردو را بخش جدایی ناپذیرخلق می دانست. در جلب وجذب افسران جسورانه پیش می رفت. صاحب حافظۀ قوی وارادۀ آهنین بود. امین تمام اعضای نظامی جناح خلق حزب را به نام وشهرت می شناخت وحتی از روابط خصوصی وعلایق آنها آگاهی داشت ." (۶)
۳
هنگامی که حکومت محمد داؤود خان امردستگیری تعدادی از رهبران "ح. د. خ.ا " را داد، نیروهای امنیتی دیرتر برای دستگیری او رفتند. افزون برآن امین تصادفا ویا دراثر لطف جنرا ل عمرزی (غنی صافی) که قرارگفتۀ خودش در"کتاب شبهای کابل" بنابرعواطف واحساسات حزبی اش با قبول هرگونه مسؤولیت بعدی، در طول شب به امین اجازه داده تا شب را درمنزل به سر ببرد.
امین با استفاده ازفرصت، دستور
قیام ( کودتای ثور) را به وسیلۀ پسرش عبدالرحمان، دوتن ازعناصرفعال ارتباطی با نظامیان( صاحب جان صحرایی وظریف) به نظامیان مسؤول یا رهبری سازمان نظامی بخش خلق رسانیده بود .(۷)
۴
نظیف الله نهضت
نظیف الله نهضت از هواخواهان وادامه دهنده گان راه امین
نظیف الله نهضت یک تن ازخلقی های طرفدار امین، که در قیام ۲۴ حوت هرات، مسؤولیت امور رهبری حزبی را به عهده داشت، دررابطه با امین می نویسد که :" حفیظ الله امین یک شخص دانشمند، نویسنده ودارای ۲۷ اثرسیاسی، علمی، فلسفی، علمی واجتماعی بود . . ." (۸)
وی همچنان مدعی است که آثار او درهمان زمان در مطبعۀ دولتی و قسما در خارج چاپ شده است. حفیظ الله امین قهرمان ملی افغانها توسط شوروی ها به قتل رسید." (۹) "نیرومند شدن شخصیت ملی امین در دفع دسایس خارجی برضد او باعث شد تا شوروی ها به قیمت نابودی وتجاوزبیشرمانه دست بزنند."(۱۰)
۵
گروهی از طرفدارن امین که در تشکلی با نام " سازمان وحدت ملی افغانستان " گرد آمــده اند، درنشریۀ " یو والی " ( اتحاد ) از او چنین یاد می نمایند:
در زیرعکس او به زبان پشتونوشته اند که :
" د یوسرلوری، پرمختللی، متمدن او خپلواک افغانستان آرمانجن په خپل هیواد مین، پخوانی جمهور رئیس شهید حفیظ الله امین
( عاشق وطن، مدافع یک افغانستان آزاد، سربلند، پیشرفته ومتمدن؛ رییس جمهورپیشین، شهید حفیظ الله امین.) (۱۱)
این سازمان با تغییر نام به " حزب وحد ت ملی افغانستان " همزمان با دفاع از امین، چنین هدفی را مطرح نموده است :
"حزب وحدت ملی افغانستان برای ایجاد یک نظام دولتی سرتاسری، دفاع و حفاظت ازآن به اساس اراده‌ی آزاد تمام مردم افغانستان و مطابق رهنمودهای دین مبین اسلام، موافق باعرف وعنعنهی مردم افغانستان مبتنی براصول دموکراسی، احکام و حاکمیت قانون سعی و تلاش خستگی ناپذیر می‌نماید"
همچنان :
"دفاع از هویت اسلامی، استقلال، حاکمیت ملی و تمامیت ارضی افغانستان و جلوگیری ازهرنوع مداخله‌ی خارجی در امور داخلی کشور، دفاع از تمام اصول دموکراسی و مبارزه برضد هرنوع دیکتاتوری، استبداد، تبعیض و تعصب"(۱۲)
عبدالرشید جلیلی
عبدالرشید جلیلی یک تن از هواخواهان وادامه دهنده گان راه امین
رهبری این حزب راشخصی به نام عبدالرشید جلیلی دارد، که درزمان تره کی و امین سمت های وزارت و عضویت کمیته مرکزی را داشت.
نتیجه یی که از برخورد آنها حاصل می شود این است که حفیظ الله امین نه تنها در گذشته ازشخصیت ها وچهره های بسیار مثبت برای افغانستان بود، بلکه برای وضع موجود وآیندۀ افغانستان نیزمی تواند سمبول خوبی ها تلقی شده و افکار واعمال او رهنما باشد.
ابراز نظر پیرامون چنین برداشتی را در صفحات بعدی پیگیری می نمائیم.
ادامه دارد
توضیحات و رویکردها
1- ممکن است نوشته های بسیاری که درخورتوجه اند، نوشته شده باشد، اما نگارنده آنچه را که متمرکز پیرامون مسألۀ حفیظ الله امین نوشته شده است، از قلم جناب اکرام اندیشمند خوانده ام که در تارنمای سرویس خبررسانی آریانا نت انتشار یافته است. سرویس آریانانت .اول جدی ۱۳۸۵. زیرعنوان "نفش حفیظ الله امین در تجاوز شوروی قسمت سوم ."
2- نظیف الله نهضت. " حقایق پشت پرده، آشوب بیگانگان ." مرکز نشراتی میوند. چاپ دوم اپریل ۲۰۰۴
3- در صفحات بعدی می بینیم که داخل شدن قوای شوروی به افغانتستان با موافقت امین عملی شده است.
4- نگارنده به اطلاعات اشخاصی که در امریکا با او آشنایی داشته اند، دسترسی نیافته است.
5- مختصر سوانح حفیظ الله امین منشی کمیته مرکزی ح.د.خ.افغانستان، رئیس شورای انقلابی ولومری وزیر(نخست وزیر )۱۳۵۸کابل. شایان یادآوری است که حبیب الله خان، پدرحفیظ الله در زندان ارگ مامور بود.(از صحبت جناب آصف آهنگ با نگارنده )
6- عبدالقدوس غوربندی. نگاهی به تاریخ حزب دیموکراتیک خلق افغانستان. (حزب وطن ) ناشر: مؤلف. اسد ۱۳۷۹ صص ۴۴ – ۴۷
7- منبع بالاص ۶۴
۸- نظیف الله نهضت ."حقایق پشت پرده ، آشوب بیگانگان" . ص ۱۰۷
9- منبع بالا ص ۷۵
10- منبع بالا ص۵۸ .
11- "یووالی". ارگان نشراتی "سازمان وحدت ملی افغانستان". شمارۀ نهم ۶ جدی ۱۳۸۱. خارج کشور.
12- "حزب وحدت ملی افغانستان" به رهبری عبدالرشید جلیلی. راجستر شده در وزارت عدلیۀ افغانستان. رهبرحزب درزمان حکومت خلقی ها، به نوبت عهده دار وزارت های معارف وزراعت بود.
مؤسسۀ مطالعات اندیشه سازان نور. احزاب وگروه ها. www.asnoor.ir
|
