حضور پر قدرت آثار داستانی افغانستان در جشنواره امسال جوایز موسوم به " جلال آل احمد"  در ایران نشان داد که ایرانی ها رفته رفته عادت می کنند تا داستانهای نویسنده های افغان را نیز بخوانند و با اندیشه های روشنفکران افغان، بیشتر از لابلای داستانها و رُمان ها، آشنا شوند.  

در نهمین جشنواره جوایز آل آحمد در تهران که به تازه گی برگزار شده بود، امسال حداقل آثاری از نُه نویسنده افغان در بخش های داستان کوتاه و رُمان نامزده شده بود. این حجم گسترده ادبیات داستانی افغانستان در ایران، سر زمینی که با داستانها و افسانه ها زاده شده است، تا حد زیادی برای خود ایرانی ها نیز قابل درنگ است.

هیئت داوران امسال برای توزیع جوایز ادبی جلال آل احمد، در کنار بررسی آثار نویسنده های ایرانی، خود را با رنگ و بوی و طعم داستانهای افغانی که بدون شک متفاوت تر از محتوای داستانها و رمانهای ایرانی است، آماده کرده بود و بایستی کار دشواری در پیش رو داشته است تا از میان آثار نُه نویسنده افغان، حداقل چهار اثر ناب را برگزیند.

در مراسم اختتام جشنواره جوایز آل احمد، نام چهار نویسنده افغان هم در کنار دهها نویسنده ایرانی که در بخش های مختلف جایزه های را نصیب گردیده و یا هم آثار شان را برای دریافت جایزه نامزد کرده بودند، اعلام شد. رُمان " چهار گرد قلا گشتم " اثر رهنور زریاب و " گرگهای دوندر" نوشته احمد ضیا سیامک در بخش داستاننویسی توانستند لوح تقدیر و سکه های بهار آزادی را دریافت کنند. در بخش داستانهای کوتاه، " خروسان باغ بابر" نوشته حسین فخری و " کابل جای آدم نیست " اثری از سید علی موسوی حایز جایزه شناخته شدند. هیئت داوران اعلام کرد که آثار داستانی نُه نویسنده افغان نامزد دریافت جایزه بود، اما از این میان همین چهار نویسنده برنده شدند.

دو رمان " چهار گرد قلا گشتم " و " گرگهای دوندر" درکابل منتشر شده اند. دو نویسنده خوش نام، رهنورد زریاب و احمد ضیا سیامک با این رمان ها، بخش های از زنده گی افغانها را یکی در هرات و دیگری از کابل روی کاغذ آورده اند. این دو رمان در زمان انتشار درکابل، در جریان دو سه سال گذشته، نیز با استقبال گسترده یی رو به رو شده بود و حالا نیز علاقمندان و خواننده های زیادی دارند. آثار حسین فخری نیز همواره مسایل اجتماعی در افغانستان را موشگافانه مطرح کرده است و مجموعهء " خروسان باغ بابر" این موشگافی ها را با تحولات و رخداد های تازه در اجتماع و جامعه افغانی در هم آمیخته است. داستان کوتاه " کابل جای آدم نیست" هم پیام تازه یی در مورد زنده گی پایتخت نشینان افغان، به خواننده ها ارائه می کند.  

دید نویسنده های افغان در سالهای اخیر به ویژه در جریان بیست سال گذشته بیشتر با گرد های جنگ و باروت آلوده شده است، داستانهای آنان نیز از جنگ و تاثیرات رنگارنگ آن حکایت می کند. این دید و نگاه تا حد زیادی متفاوت از آنچه است که نویسنده های ایرانی در داستانهای خود از آن سخن می زنند. اما بسیاری از نویسنده های ما به این باور اند که بایستی بیرونی ها نیز حالا با این آثار و دیدگاه ها و طرز نوشتن افغانها عادت کنند. احمد ضیا سیامک که حالا " سکه های بهار آزادی " از جشنواره آل احمد ایران را در کف دارد، با خوشحالی نوشته است : " همیشه ادبیات ایران را در افغانستان خوانده ایم، حال فرصتی دست داده است تا ایرانیان عزیز هم از ما چیزی بخوانند"  

حضور برخی از نویسنده های افغان در ایران و چاپ آثار این نویسنده ها، حالا فرصت های خوبی را برای ایرانی ها فراهم ساخته است تا به طور منظم آثار نویسنده ها و شاعران افغان را بخوانند. درعین حال دیده می شود که روابط فرهنگی میان نهاد های فرهنگی ایران و افغانستان نیز بیشتر تقویت یافته است. همین یک ماه قبل گروهی از نویسنده های ایرانی شب بخارا را در کابل برگزار کرده بودند که در آن تجمع گرم و شیرینی از حضور نویسنده های افغان و ایرانی دیده می شد.

در ایران اعطای جایزه برای نویسنده های افغان پیشینه طولانی ندارد، اما همین رفت و آمد ها، صفحه تازه یی از جریان نوین تبادل افکار میان نویسنده های دو کشور را به میان آورده و حتی ایرانی ها را ترغیب کرده است تا ساحه دعوت از سایر نویسنده های فارسی زبان را گسترش بدهد، طوری که سید رضا صالحی امیری وزیر ارشاد و فرهنگ ایران با اشاره به جوایزی که به آثار نویسنده های افغان در جشنواره ادبی جلال آل احمد اعطا گردید، گفته است : " امیدوارم حضور افغانستان در این دوره از جشنواره جلال آل احمد، سر آغازی باشد تا همه کشور های فارسی زبان به این جایزه دعوت شوند و این جایزه شکل بین المللی به خود پیدا کند".

 جایزه ادبی جلال آل احمد از سال ۱۳۸۷ به این طرف همه ساله برای نویسنده گان بهترین آثار داستانی در ایران اهدا می شود. در سالهای گذشته ایرانی ها این جایزه را نصیب می شدند، اما حالا بخشی از این جوایز که لوح تقدیر و برای هر نویسنده ده " سکهء بهار آزادی " است برای افغانها نیز داده می شود. جلال آل احمد یکی از نویسنده گان پر آوازه ایران است. وی به خاطر مطرح کردن اندیشه های دینی و مذهبی در آثارش، به عنوان روشنفکر دینی نیز شناخته می شود. او در سال ۱۳۰۲ خورشیدی در تهران تولد یافت و در سن چهل و پنج ساله گی درگذشت.