با سپاس فراوان از دوست فرزانه گرامی آقای ایشور داس که کتاب نشر شدهء شانرا تحت عنوان (ما باشندگان دیرین این سرزمین ) را به من اهداء نموده اند که بدینوسیله از لطف بی شائبهء شان اظهار سپاس و امتنان می نمایم. آقای ایشور داس فرزند اوتم چند متولد سال ۱۳۳۳ گذر بارانه کابل پس از تکمیل دورهء ابتدائی و ثانوی تحصیلات عالی خودرا درانستیتوت ادارهء صنعت در سال ۱۳۵۸ به پایان رسانید با ختم درس در همان انستیتوت به کار آموزگاری ادامه داد و بعد ها در بانک ملی افغان عز تقرر حاصل نمود. وی پس از اینکه به آلمان هجرت نمود دریکی از موسسات دولتی آلمان در شهر دارمشتات به کار مشغول گشت.

مطالعهء این اثر وزین برایم نهایت لذت بخش بود واز تمام محتویات آن بوجه احسن استفاده نمودم. این اثر که دربردارندهء چهار بخش شامل نگاهی گذرا به تاریخچه هندو ها و سیکهای افغان ، یادنامه کوتاه از نیایش و اماکن مقدس هندوان ، برخی سیما های درخشان و همچنان تصاویربرخی از رهبرن افغانستان از قرن نوزده به بعد می باشد در ۱۸۲ صفحه به سلسله نشرات شورای فرهنگی افغانستان در سال ۲۰۰۳ به زیور چاپ آراسته شده است.
گرچه تاریخچه باشندگان افغانستان بحث مفصلی را دربردارد ولی بطور خلاصه باید متذکر شد که قبل از ۶۵۰ میلادی هندویزم ، بودیزم و آئین زردشتی جزء مذاهب این سرزمین را تشکیل میداد ، پس از آنکه بیشتر مردم به دین اسلام مشرف شدند همین هندو ها در همین خطهء باستانی به آئین اصلی خود باقی ماندند. جه خوبست تا نظر بعضی از دانشمندان افغان را پیرامون سابقهء تاریخی برای مزید معلومات طور مثال به نگارش بگیریم:

مورخ شناخته شدهء کشور شاد روان احمد علی کهزاد بملاحظهء کاوش سلالهء برهمن شاهی یا هندو شاهی مینگارد که: (( از اوایل قرن هفتم مسیحی به بعد در نقاط مختلف جنوب هندوکش سلاله های گوناگونی به سلطنت رسیده اند که ماخذ چینی و عربی و سانسیگریت وفارسی ایشان را به نام ها ولقب های علیحده یاد کرده اند. ابوریحان البیرونی سلاله های کابل شاهان رادر زمان مورد مطالعه به دو نام ونشان یاد میکند یکی (ترکی شاهی) ودیگری (برهمن شاهی).

برهمن شاهان از روی عقیده برهمن یا هندو بودند و از برهمنان و هندوان بومی و محلی کابل بشمار میرفتند و معابد زیادی چه در کابل و یادرماحول آن داشتند و معبد( سکاوند) ولایت لوگر یکی از معابد معروف آنها بود. آنان در اثر فتوحات غزنویان از کابل و لوگر و گردیز عقب رفته و سرانجام در مجاورت (اتک) مقاومت نموده و مرکز جدیدی را بمیان آورند)).

گرچه هندو های افغانستان طی ادوار مختلف عصر امیر عبدالرحمن خان ، امیر حبیب الله و دوره طالبان مورد خشونت و تبعیض قرار گرفته اند ولی باید متذکر شد که درین کشور، اقوام و ملیت های مختلف، ادیان و مذاهب مختلف چون هندو ها ، سیکها ، یهودی ها بادرنظرداشت تساوی حقوق در بعضی عصر ها بدون تبعیض هم بطور صلح آمیز زندگی نمودند.

اگر به سوابق تاریخی افغانستان نظر اندازی شود دیده شده که سلطان محمود غزنوی غرض پیشبرد امور سلطنتی اش بهایی (نندلال گویا) را به صفت منشی دربار خود مقرر نمود و احمد شاه بابای درانی (۱۷۷۳-۱۸۸۰) شادروان (سده نند) را به عنوان افسر نظامی در قطعه تشریفت سلطنتی اش منصوب نمود چنانچه اولاده ء آن نظامی که همه هندو میباشند با همان افتخار نظامی تخلص می نمایند. و هم آقای ( رام چند کپور) را به صفت مستوفی هرات تعین شده بود و وی بدن تعصب به اعمار مسجدی در هرات اقدام نمود که آن مسجد تااکنون بنام مسجد مستوفی در هرات وجود دارد و همچنان باغچه ء تفریحی هم احداث نموده بود که محلی بنام باغچهء مستوفی در هرات شناخته شده است.

شاه امان اله خان (۱۹۰۱-۱۹۱۹) با تکیه زدن به سلطنت فضای زیست باهمی را برای عموم ملت مساعد ساخت تا همه بتوانند در فضای صلح آمیز به زندگی مشترک بپردازند. در کابینه اش (دیوان نرنجنداس) را که شخصی مجرب در امور مالی و حربی بود به صفت وزیر مالیه ش مقرر نمود و همچنان (نندلال بهسین ) مشهور به پایی نندو را که از دانش ادبیات فارسی , هندی و سانسگریت برخوردار بود به تقرر وی دردارالسلطنه دولتی اقدام نمود که تصویر زیرین نشان دهندهء همکاری هندو های آن دروه در دستگاه دولتی کی باشد .
 

بیست دوم نوامبر ۱۹۲۱ هیئت افغان انگلیس در کابل حین امضای معاهده ء استرداد استقلال افغانستان در ترکیب این هیئت در کنار محمود طرزی و دیگران دو تن از هندوان افغانستان نرنجنداس و دیوان نندلال از کارشناسان دفتر امان اله خان اشتراک دارند

تبعیض نژادی یک امر طبیعی است که ما آنرا در خارج از کشور در بین اقلیت های مختلف لمس کرده میتوانیم و همین اکنون کشور های مترقی برای رفع تبعیض با تاسیس ادارات مختلف خود فعال میباشند و هنوز هم در تحقق آن ناموفق می باشند. در افغانستان هم تبعیض های نژادی وجودداشته و هنور هم بطور اساسی نه تنها محو نشده بلکه کشور های خارجی و احزاب مختلف برای منافع شخصی خود آتش تبعیض قومی و مذهبی را شعله ورتر می سازند. شاه امان اله در یکی از بیانات خود گفته بود (( فرقی بین هندو هزاره ، شیعه وسنی ، احمدزایی و پوپلزایی وجود ندارد بلکه همه یک ملت اند و آنهم افغان)) . درر اوایل سلطنت او جمعی از سران هندو های کابل با عریضهء مشکلات خودرا پیرامون تبعیض های مذهبی به امیر تقدیم نموده بودند و امیر فرمان جداگانهء رادرحمل ۱۲۹۹صادر نمود که متکی به آن فرمان داد که اگر کسی به هر عنوانی مورد اذیت شان گردد ملزم به پرداخت جریمه مبلغ پنجصد افغانی وسه سال زندان خواهد شد واو رفع تبعیض نژادی را شامل موادات نظامنامه دولت علیه افغانستان نمود که تصویری از یک صفحه ء نظامنامه مذکور را در زیر میتوان مطالعه نمود:

در فصل سوم این کتاب که چهل ودو چهرهء ممتاز هندو های افغان به معرفی گرفته شده که همه ء آنها پروفیسور ، داکتر ، انجنیر، نظامی و اقتصاد چی را احتوا می نماید که خوشبختانه همه در چرخ اقتصادی اجتماعی افغانستان نقش بسزایی داشتند جون از تحصیلات عالی و تجربهء کافی برخوردار بودند و همواره بعد از تحصیلات عالی در کابل غرض تعلیمات بالاتر تا حد دوکتورا یا ماستری از اسکالرشیپ ها وبورسیه های خارجی در اروپا و امریکا مستفید شده اند و با عودت خود به کشور طور صادقانه ایفای وظیفه نمودند. از قرینه پیداست در همان عصر اصل شایسته سالاری و تجربه در نظر گفته می شده و این اشخاص هم به اساس اهلیت و شایستگی خود به بورسیه ها معرفی می شدند.

منبع :
افغانستان در آئینه تصویر . خزان ۱۳۹۴ نصرالدین سلجوقی انتشارات احراری هرات وموسسه انتشاراتی آیرلند
ما باشندگان دیرینه این سرزمین : تالیف : ایشور داس شورای فرهنگی افغانستان سال ۲۰۰۳ سویدن