به نام خداوند جان و خرد                                            کزو برتر اندیشه برنگذرد

شرح هر پدیده جدا از تاریخ و شرایط اجتمایی آن پدیده نیست. نادیده گرفتن این واقعیت فرسنگ ها مارا از حقیقت دور میکند. این فیلم به جای اینکه به عاصی و دوستداران عاصی ارج و مقام و مرتبه قایل شود ، بیش از پیش ان را پایین آورده و محور این فیلم بیشتر رویی گفتار هایی کمسوادانه کم سواد ترین فرد این خانواده یعنی آقایی مبین میچرخد. در یک کلام میتوان گفت فیلمنامۀ گذر یک مبین نامه است.

در کشور ملت نشده و قوم زده افغانستان بهتر است آنهایی که در حوزه فرهنگ و ادب کار میکنند، در این زمینه به مسایل اجتمائی به صورت یک پدیده پیوسته و تنگا تنگ نگاه کرده و چشم انداز تحلیل خویش را در تنگنایی دره های کور قبیله ای گرفتار نکنند .

عا صی شاعری فارسی زبان است و متعلق به تمام آنهاییست که از این زبان به عنوان عمل پیوست و یکپارچگی ادبی و فرهنگی استفاده میکنند. در این کارزار تاریخی، دنیای فرهنگ و ادب ما ریشه در مرز ها ندارد و فرا تر از دامنه های جغرافیایی یک هنرمند یا شاعر باید به مخاطب ان اهمیت قایل شد. هنری که مخاطبش را در یک فرد یا قبیله یا یک دهکده و یا یک ایدیولوژی به تنگنا بکشد سرنوشتی جز منفعل ماندن ندارد. و این همان کاریست که سازنده فیلم گذار به تصویر کشیده است .

در حقیقت "گذر" در ذات خود واژه سیال و بسیط و دور از ایستا بودن است. ولی مفهوم فیلم خود را به زشت ترین گونه در کوچه ها و دره ها و گفتار های پنهان کرده و هر آنچه میگوید رفتار های ناقص و سبک مادی زندگی شاعر به صورت نه چندان زیباست. در اصل حرفی یا سخنی از زندگی فرهنگی و شعری و محیط هنری او نیست. در یک کلام "گذر" برای این فیلم اسم بی مسمی است.

جای بس تعجب است که برای زندگی یک شاعر و حالات هنری و یاد آوری از یاد و خاطرات شاعری اش شما نخواسته یا نتوانسته اید با یک تعداد شاعران و همدوره های فرهنگی زمان خودش در تماس شوید و پرده را به زیبایی بالا بزنید و به شرح حالات روحی و علمی و سبک شعر و اینکه وی برای چی میسوخت و میگداخت بپردازید. صرف نظر از اینکه با همصنفی صنف سه مکتبش به گپ نشسته اید و صفحه تلویزیون را با دهل پر کردید.

تاسف بار ترین بخش این فیلم بخش خصوصی و حریم شخصی شاعر بود که با بد ترین و حقیرانه ترین شکل از سوی خانواده اش به تصویر کشیدید. و سواد شما هم گویا هم قد و قامت مبین آقا در آشکار کردن بخش خصوصی زندگی شاعر نقش اساسی داشت. من متعجبم که چگونه در یک رسانه خبری چون تلویزیون سبا دو تا روشنفکر یا یک حقوقدان پیدا نمیشد که انگشت تفکر و انتقاد بر روی این مسایل بگذارد؟

در کدام فرهنگ و سنت جایز است که حریم خصوصی انسان این قدر بی در و پیکر به نمایش گذشته شود.

جدا از این چگونه است که حتی شما شعر هایی عاشقانه شاعر را در خاستگاه عشقی دختری قرار داده اید و تا این حد تصویر شاعر را از عشق پایین آورده که گویا عشق از نگاه عاصی فقط در مکرورایان کهنه و خانم ویدا خلاصه میشود. آیا حقیقتا مفهوم عشق از نگاه شاعر این است؟

کار را از این حد هم گذرانده اید و زشتی را به ان جا رسانده اید و تا جایی پیش رفته اید که نقش صورتگر آورده و ویدا را به ترسیم کشانده و با لینز تان عمق حقارت را به تصویر میکشید. الحق در مملکت کوران یک چشمه پادشاه است.

جالب این است که مادر شاعر در این فلم مدعیست که "ویدا هنوز هم شوهر نکرده است."  همه این ها در شرایطی به تصویر کشیده میشود که دختر ۱۷ ساله عا صی روزی که این فیلم را ببیند چی قضاوت خواهد کرد.

ویدا، که به گفته شما در روسیه است، چگونه میخواهد علیه شما دادخواهی کند؟ آیا هیچ نگاه بشری، اخلاقی، حقوقی و اجتماعی به زندگی و کانون خانواده آن دختر دارید؟

در پایان میتوان گفت که فیلم"گذر" فاقد تکنیک هنری و فاقد فیلمنامه بوده و همانطور که در بالا تحلیل شد ارزش عا صی را پایین آورده و بهتر است نمایش ان تکرار نشود.

با تشکر

میترا و مهستی عا صی