|
بخش هشتم
مطابع امارتی و جراید و
مجلات عقیدتی طالبانی !
مقدمه :
در مورد ایجاد ، نبرد و قدرت طالبان اثار متعدد به قلم
نویسندگان همسایه و حامیان آنها و چند تای دیگر به قلم افغان ها به رشته
تحریرامده است . که هرکدام آن بحث و فحص و سمت وسوی طالبان را نشان میدهند
از جمله:
1 - طالبان (زنان، تجارت مافیا و پروژه عظیم نفت درآسیای
مرکزی)« 1382 هـ ش» از احمد رشید خبرنگار بسیاری از جراید مهم جهان . آنچه
که بیشتر از همه سرو صدا خلق کرد؛ که پا به پای مجاهدین و طالبان تصویر و
خبر میفرستاد در کابل دستیگر شد و داکتر نجیب از او خواست تا پیام او را به
بینظیربوتو صدراعظم پاکستان برساند، مترجم کتاب نجله خندق است .
2 - طالبان (جنگ، مذهب و نظم نوین در افغانستان) « 1379هـ
ش» از پیتر مارسدن و مترجم دری نجله خندق .
3 - افغانستان و ظهورطالبان از حسام الدین امامی« 1377 هـ ش
»
4 - افغانستان ( عصر مجاهدین و برامدن طالبان ) از
چنگیزپهلوان « 1377 هـش »
5 - افغانستان – طالبان و سیاستهای جهانی که شامل مجموعه
مقالاتی « 1377 هـ ش» که به کوشش ویلیام میلی انتشار یافته و عبدالغفار
محقق آنرا به دری ترجمه کرده است
6 - تفکر دینی طالبان از سید محمود هاشمی « 1380 هـ ش»
7 - حقایق و تحلیل وقایع سیاسی افغانستان از 1973 – 1997 م
از سقوط سلطنت تا ظهور طالبان از عبدالحمید مبارز .
8 - افغانستان و پنج سال سلطه طالبان از وحید مژده « 1382
هـ ش »
9 - سفری به وطن ( طالبان و بنیادگرایی اسلامی) از پوهاند
حسن کاکر ترجمه دری از سلطان احمد بهین «1390 هـ ش»
اثار فوق به نحوی از انحآ پرده از رویا رویی طالبان و
مجاهدین و نبرد های که بین آنها صورت گرفته است ؛ بر میدارد . اما هیچ یک
اثر در مورد طرح ایجاد طالبان و دستیابی انها با این همه ساز و برگ نظامی و
اقتصادی حرفی دقیق ندارد . احمد رشید که در جریان حوادث بوده یا اینکه
اصلا" خبر نداشته و یا از حقایق طرفه رفته است . ظهور طالبان را مبنی
برشرایط ناهمگون قندهار و روابط متضاد مجاهدین دانسته و تذکر میدهد که :
شرایط دشوار شاهراه قندهار و بی بندوباری برخی قومندانان دراین ولایت ؛عامل
اصلی ایجاد طالبان گردیده است . حوادث که در این ولایت رخ میداد ؛ همزمان
با قدرت یافتن بینظیربوتو درسال 1993 م بود ، که میخواست تا از راه کویته و
قندهار و هرات به ترکمنستان راه باز کند . در عقب این ارزوی صدراعظم
پاکستان؛ ارتش و سازمان اطلاعات پاکستان ( ISI) قرار داشت . از جانبی هم
مولانا فضل الرحمن رهبر جمعیت علمای اسلامی حامی سیاسی صدراعظم و از جانبی
دیگر اعضا و سپاهیان طالبان یا در مدارس این جمعیت درس خوانده بودند ویا
شناخت کلی و شخصی از ایشان داشتند.
پاکستان برای رسیدن به ترکمنستان ایجاد تنظیم به نام طالبان
را به اولویت قرار داد که بنابر گفتار احمدرشید تعداد از مجاهدین به رهبری
ملا محمد عمر علیه افراد که مردم قندهار از ایشان به ستوه امده بودند و در
یک دو مورد برای نجات مردم شتافته بودند . از خود نامی به جا گذاشته و توجه
پاکستانی ها را به خود جلب نموده بودند . نصیرالله بابر وزیر داخله واعضای
سازمان اطلاعات پاکستان تلاش داشت از این افراد حمایه نمایند. بنا" محمود
مستری برای بیرون رفت از حوادث افغانستان در کویته بود احتمالا" میخواست
پاکستان را متقاعد نماید تا در این راستا همکاری نمایند. روی این منظورجاده
های زرغون رود کویته که هوتل سرینا درآنجا موقعیت داشت ؛ کلا" از 12 شب
ازمردم تهی و رفت و آمد دران جاده ممنوع گردید. فردای آن تعداد نظامیان
افزوده شد حتی افراد آی اس آی تمام راههای منتهی به سرینا هوتل را تحت نظر
گرفتند .
این جلسه که در اوایل اکتوبر ؛ ظاهرا"جلسه ملل متحد برای
بیرون رفت مشکلات افغانستان و آمدن شاه سابق دایر گردیده بود؛ اما به زعم
پاکستانی ها این جلسه به خاطر باز نمودن راه به طرف اسیای مرکزی و در عمق "
تشکیل گروه طالبان و تعیین رهبری آنها " مطرح بود . در این جلسه رهبران به
اصطلاح معتدل مولوی محمد نبی محمدی و پیر سیداحمد گیلانی و احتمالا" برخی
بزرگان طالب درآن جا حضور داشتند . پاکستان هرگز موافق آمدن دوباره ظاهرشاه
در افغانستان نبود بنا" جلسه هوتل سرینا را به نفع خویش چرخانده و پروژه
آمدن محمد ظاهر شاه را درکویته و قندهار خنثی نمود. این گفتار زمانی به
حقیقت می پیوندد که فقط چند روز بعد از جلسه کویته 200 نفر از افراد طالب
به سپین بولدک حمله بردند .
ایجاد و رشد حکمروایی طالبان :
احمد رشید روزنامه نگار و نویسنده پاکستانی که سالهای زندگی
خویش را در دشت و کوههای افغانستان سپری نموده است و بار ها محبوس شده است
اما بدون اینکه متضرر گردد نجات یافته است حتی داکتر نجیب الله در سال 1981
م هم از او استنطاق نموده و توسط او پیام صلح به صدراعظم پاکستان بینظیر
بوتو ارسال نموده است (1) درکتاب بنام طالبان ؛ با وجود رازهای ناگفته را
عیان نموده .اما از اولین جلسه ایجاد طالبان در اوایل اکتوبر 1994 م در
هوتل سرینای شهر کویته پاکستان به رهبری محمود مستری نماینده سازمان ملل و
نصیرالله بابر و توجه خاص بینظیر بوتو صدراعظم پاکستان ؛ تعداد رهبران به
اصطلاح معتدل و نرم مزاج چون مولوی محمدنبی محمدی ، پیرسیداحمد گیلانی ،
افراد دیگری که هنوز شناخته نشده اند ؛ خاموش است. سخنان و تصامیم جلسه
هوتل سرینا و نتایج آن هنوز گنگ مانده است. اما نتیجه آنی این بود که چند
روزبعد از جلسه هوتل سرینای کویته؛ گروه 200 نفره احتمالا" طالبان در 12
اکتوبر 1994 م در اوج جنگ‌های داخلی افغانستان وارد منطقه سپین بولدک ولایت
قندهار سرحد افغانستان و پاکستان در جنوب افغانستان شدند واز سه جهت یورش
بردند و نبرد شدیدی با نیروی های حزب اسلامی حکمتیار به قومندانی سرکاتب
صورت گرفت . مقاومت چنان شدید بود که احتمالا" نیروی های پاکستان به کمک
طالبان شتافت وسپین بولدک که دروازه قندهار بود؛ سقوط داده شد . من به نظر
شک می بینم که این دوصد نفر از افراد طالبان بوده باشد. بابر به خاطر خنثی
نمودن پروگرام سازمان ملل و امدن دوباره پادشاه سابق دست به این اقدام
عجولانه زد چون تحریک طالبان بعد از تصرف سپین بولدک برای اولین بار نام «
تحریک اسلامی طلبای کرام » را برخود نهاد . به هر صورت خطوط سرحدی شکست و
دوست و دشمن وارد افغانستان شد ؛ و بنابر راپوردیویس انتونی؛ دولت پاکستان
به طالبان اجازه داد تا انبار سلاح و مهمات حزب اسلامی که در سرحد قرار
داشت ؛ تصاحب نمایند و بنابر راپور فوق 18000 میل کلاشینکوف و دو جین قطعات
توپ و مقداری زیادی مهمات و ماشین آلات را مصادره کردند . (2) و یا شاید
پاکستان به این ترتیب کمک نظامی خویش را به طالبان طرفه بروند .
نصیرالله بابر فتح سپین بولدک را فال نیک گرفته در 29
اکتوبر1994 م کاروان لوژستیکی ارتش ملی پاکستان را در کویته آماده حرکت
نمود با وجود ممانعت حلقات سیاسی پاکستان که در قندهار بودند به بابر هشدار
دادند تا قبل از توافق قومندانان قندهار و اسمعیل خان در هرات کاری پیش
نبرد اما بابر این کاروان را با 80 نفر از افسران و راننده های ارتش و
سازمان اطلاعات پاکستان با افسر برجسته نیروی زمینی سازمان فوق مشهور به
کلنل امام که در زمان مجاهدین در قونسلگری پاکستان در هرات فعالیت داشت؛ و
صرف دو تن از افراد طالبان بنام های ملا بورجان و ملا ترابی که بعدا" هر دو
در تصرف کابل نقش عمده داشتند؛به طرف قندهار حرکت دادند . این کاروان به
وسیله افراد امیرلالایی و منصور اچکزی که میدان هوایی را به تصرف داشتند در
نزدیک تخت پل توقف داده شد . دولت پاکستان توقف کاروان را سه روز کتمان
نمودند . پاکستان برای رهایی این کاروان خواستند دست به اقدامات شدیدتر
بزنند به شمول حملات هوایی . در قدم اول از طالبان خواستند که تا کاروان را
رها نمایند. حملات طالبان که بدون تبانی ارتش پاکستان ناممکن بود؛ دست به
حمله زدند . منصور مقاومت نتوانسته دستگیر و اعدام شد و جسد او را به لوله
تانک اویزان نمودند. در همان شب طالبان به قندهار یورش خود را ادامه دادند
. ملا نقیب نتوانست و یا نخواست مقاومت کند شهر را به طالبان گذاشت .و
قندهاردومین شهر بزرگ افغانستان به تصرف این گروه آمد. طالبان دراین نبرد
دوازده تانک ماشین های زرهی و ماشین های نظامی و شش فروند میگ 21 و شش
هلیکوپتر و دیگر تسلیحات بدست آوردند. این موفقیت را نصیرالله بابر و جمعیت
علمای اسلامی پاکستان جشن گرفتند. (3 )
در خلال جلسه هوتل سرینای کویته و تصرف قندهار ؛ طرفداران
شاه سابق با تبانی سازمان ملل دردفتر ( UNHCR ) در قندهار جلساتی را دایر
نمودند . دراین جلسات سلطان محمود غازی، عبدالستار سیرت ، عبدالاحد کرزی
وهمایون شاه آصفی و چند تای دیگر تلاش مینمودند تا زمینه آمدن محمد ظاهر
شاه را هموار نمایند .
طرفداران پادشاه که نتایج غیرمساعد جلسه کویته و حملات
طالبان را در سپین بولدک و امدن طالبان که ظاهرا" آمدن پادشاه سابق را
تبلیغ مینمودند و فکر میکردند امدن این گروه امدن شاه را تسریع نماید . اما
همه چیز خلاف توقع بود . طالبان در چندین نوبت به بازگشت ظاهرشاه تمایل
نشان دادند از جمله مصاحبه مولوی احمد جان با روزنامه جنگ پاکستان که گفته
بود« اگر بازگشت ظاهرشاه باعث تشکیل یک حکومت اسلامی و اجرای شریعت در کشور
شود، این گروه با بازگشت وی مخالفتی ندارد» .( 4 )
در نبردیکه بین امیرلالایی و مجاهدین همراه اش در نزدیکی
های میدان هوایی قندهار رخ داد . موصوف دستگیر و اعدام شد . طرفداران شاه
با نزدیکی طالبان به داخل شهر به طرف ارغنداب فرار نمودند و عبدالاحد کرزی
با برخی افراد ملل متحد میخواستند که به طرف کویته بروند که موتر حامل شان
در ساحه « کرز» توقف داده شد. اما عبدالاحد کرزی توانست با قانع ساختن
طالبان که تازه راه قندهار و سپین بولدک را به تصرف داشتند خود را به کویته
برسانند .و دوسیه آمدن ظاهر شاه در همین جا بسته شد . اما طالبان تا امدن
به کابل ندرتا" از پادشاه سابق حرف میزدند تا نشان بدهند هدف شان قدرت
یافتن طالبان نیست .
طالبان بزودی مناطقی را در جنوب افغانستان که زیر تسلّط
دولت مجاهدین به رهبری برهان‌الدین ربانی بود اشغال نمودند. آنها یک ماه و
دو روز پس از اعلام موجودیت، ولایت قندهار را تصرف کردند. طالبان به
پیشروی‌های خود ادامه می‌دادند و تعدادی از ولایات را بدون جنگ یکی پس از
دیگری اشغال مینمودند که به ترتیب ولایات دیگری میدان وردک، لوگر، خوست،
هرات، جلال‌آباد و کابل رابا اندک درگیری‌های تا تاریخ 26 سپتامبر 1996 م
به تصرف خود در آوردند . چنگیز پهلوان نویسنده ایرانی دراثر خود مینویسد که
ملا ربانی یکی از فرماندهان طالبان با عده از همراهان طالب خویش قبل از
تصرف قندهار 40 روز مهمان استاد ربانی در کابل بود و عقب استاد ربانی نماز
خواند و در پایان دستخطی مبنی بر حمایت استاد بدست اورد تا از کمک های
معنوی و مادی و نظامی در حوزه قندهار بهرمند شود و طالبان با استاد همان
مکتوب قندهار و هلمند را یکی بعد دیگری تصرف نمودند.(5)
طالبان در 26 سپتامبر 1996 م کابل پایتخت افغانستان را تصرف
کردند. آنان به محض ورود دکتر نجیب‌الله ، رئیس جمهوری سابق افغانستان و
برادرش شاهپور احمد زی را کشتند و جنازه هایشان را در چهارراه آریانا در
نزدیکی ارگ ریاست جمهوری افغانستان به نمایش گذاشتند. سپس به تدریج سه
چهارم خاک افغانستان را متصرف شدند .
طالبان سپس نام حکومت خود را امارت اسلامی افغانستان
گذاشتند و تشکیلات خود را از طریق رادیو افغانستان اعلان نمودند. کشورهای
پاکستان، امارات متحده عربی و عربستان سعودی تنها سه کشوری بودند که طالبان
را به رسمیت شناختند .
طالبان و مطابع دولتی و امارتی :
با حاكمیت طالبان در افغانستان، روزنامه‌نگاری و نشر
جراید نیز كاملاً در اختیار امارت طالبان قرار گرفت و جرایدی مانند
شریعت ، حزب مؤمن، الخلافة الاسلامیه در افغانستان صرفاً منعكس‌كننده
اخبار جنگ، فرمانهای رهبران طالبان، اعلامیه‌های دولتی و دیگر
دیدگاههای گروه طالبان بودند. در این دوره هیچ جریده آزاد و مخالفی
مجال چاپ و انتشار در داخل افغانستان نیافت .(6)
طالبان در اغاز تصرف کابل در صدد استحکام مواظع خویش بود.
شناسایی افراد ( جمعیت و حزب اسلامی) ، و جمع آوری سلاح و مهمات از اولویت
های کاری آنها محسوب میگردد . شورای ده نفری طالبان به رهبری ملا محمد
عمربا اضافه پنج نفر دیگر کابینه طالبان در کابل را به وجود آورد . اعضای
طالبان از ولایات قندهار( اکثریت) ، ارزگان، لوگر، زابل ، پکتیا، فاریاب،
بدخشان و هرات را شامل بود . ( 7 )
در بخش اطلاعات تصویری و نمایشی تلویزیون و انتشار جراید
ومجلات همه به میل و نشان طالبان چرخ خورد . رادیو تلویزیون افغانستان بنام
شریعت فقط اخبارو ترانه های طالبان را انعکاس میداد . آنچه که بیشتر دراین
مورد جلب توجه دارد هیجکس اجازه نداشت که تصویر برداری نماید و یا در هیج
یک شماره جراید و یا روزنامه های این دوره تصویر ازافراد طالبان ویا
دیگرافراد دولتی داخلی و خارجی دیده نشده است. ویدیوهای آهنگ هنرمندان
ممنوع گردید. درختان کنار جاده های کابل نشانی به دارکشیدن تلویزیون ها و
نوار ویدیو ها بود . حجاب نه تنها برای زنان حتمی شمرده میشد بلکه مردان هم
مجبورا" حجاب شرعی را را مراعات میکردند . کلا و یا لنگی و گذاشتن ریش تا
حد شرعی آن که کمتر از یک قبضه نباشد حتمی گردید . محتسب و افراد منع از
منکرات در مساجد خواندن نماز را مطابق دفتر حاضری مرتبه کنترول مینمودند و
به غیرحاضران جزا داده میشد. زنان بدون محرم شرعی از بیرون شدن منزل
بازداشته شدند . به صراحت اعلام نمودند که دختران تا بوجودآمدن یک سیستم
اموزش مناسب اسلامی باید منتظر بمانند. در مورد ممنوعیت موسیقی، قمار و
نشان دادن نقاشی و هرنوع تصویری از حیوان یا انسان جدی مقاومت نمودند .( 8)
اما روزنامه ها و جراید !
طالبان در سال 1374 هـ ش جریده هفتگی شریعت را در حوزه
جنوبی افغانستان انتشار و بعد از فتح هرات اتفاق اسلام رابه زبان دری درآن
شهر اجازه چاپ داد. زمانیکه کابل به تصرف آمد؛ جراید شریعت منحیث ارگان
مرکزی تحریک اسلامی طالبان افغانستان و روزنامه هیواد به حیث ارگان دولتی
امارت اسلامی طالبان و انیس به مثابه جریده ملی اقبال چاپ یافت . در سال
1375 تا نیمه سال 1378 هـ ش مطبعه دولتی نام خویش را حفظ نمود اما درشماره
7 میزان 1378 هـ ش نام مطبعه دولتی به امارتی مطبعه تغییر یافت .همچنان
مطابع دولتی هرات، قندهار و ننگرهار به نام امارتی مطبعه تبدیل نام گردید .
شریعت :
جنبش طالبان در دوران اقتدار خویش به تعداد 12 عنوان نشریه
منتشر کرده اند که در صدر آنها نشریه «شریعت» قرار داشت اولین شماره آن که
شامل 6 صفحه بود؛ به تاریخ 27 قوس سال 1374 هـ ش مطابق 18 دسامبر 1995 م
هفته وار انتشار می یافت . کلیشه عنوان ( شریعت ) و. آن در هر شماره خود یک
فرمان الهی را در حاشیه راست فوقانی کلیشه میکرد. و در حاشیه چپ آن یکی از
ارشادات نبوی را کلیشه مینمودند و این جریده هفتگی ( اونیزه ) بود . بدون
از شماره اول که 6 دارای صفحه و بقیه شماره 4 صفحه را شامل بود . ( 9)
ممیزات دیگر این جریده عبارتند از:
صاحب امتیاز: تحریک اسلامی طالبان افغانستان ، سال تاسیس :
1374 هـ ش ، محل انتشار: حوزه جنوبی افغانستان ، تحت نظر هییت تحریر .
تیلیفون : 34645 ، آدرس : در پشاور نمایندگی تحریک اسلامی طالبان افغانستان
. قیمت یک شماره : در افغانستان 300 افغانی و درپاکستان 2 کلدار. (10 )
اما زمانیکه کابل را اشغال نمودند؛ شریعت اولین شماره خویش
را که بصورت فوق العاده با همان دیزاین و کلیشه های متمم چون فرامین الهی
به طرف راست و ارشادات حضرت محمد (ص) به طرف چپ و کلیشه عنوان جریده تحت
نام شریعت در مرکز با اضافه ( د افغانستان دطالبانو د اسلامی تحریک نشزاتی
ارگان) انتشار یافته است . اولین شماره روز چهارشنبه 12 جدی 1375 هـ ش =
جنوری 1997 م درکابل درمطبعه دولتی چاپ شد. به لحاظ ایدیولوژیک در نقطه
مقابل «حقیقت انقلاب ثور» قرار داد . ( 11)
ممیزات شریعت درچاپ کابل عبارتند از :
سال تاسیس : 1374 هـ ش، تحت نظر هییت نویسند گان ، مدیر
مسؤول : الحاج مولوی عبدالرحمن احمد هوتک ، معاون : ملا اسدالله حنیفی،
قیمت یک شماره : در داخل : 300 افغانی و در پاکستان 2 کلدار . نشانی : کابل
؛ وزیراکبرخانه مینه ؛ سرک 11 منزل 520 . تیلیفون : 21281 – 62859 .پست بکس
: 471، نماینده طالبان در پشاور: تیلیفون ؛ 840331 . در شماره دوم صاحب
امتیاز : د افغانستان دطالبانو اسلامی تحریک افزوده شد و و تیلیفون توزیع و
شکایات از هم مجزا گردید . ضمنا تعداد صفحات از 6 به 4 صفحه تنزیل یافت .
اما تغییردر مشخصات ثابت نبوده همیشه در تغییر بود مانند: پوست بکس: 471
کابل – افغانستان . تیلیفون : 20075 . نمایندگی طالبان در پشاور : تیلیفون
: 844331،8181157 ،815627 . حساب جاری: شعبه 7 ش 40385 بانک مرکزی
افغانستان . چاپ : دولتی مطبعه . و یا قیمت خرید به 1000 تا 1200 افغانی
ازدیاد یافت .
جریده شریعت در سال 1377 هـ ش با دیزاین دیگری انتشار یافت
کلیشه شریعت به کناره راست صفحه اول با مشخصه نام« شریعت» و اونیزه ( هفته
یی) در بالای کلیشه به زبان انگلیسی ( SHARIAT WEEKLY ) و در پایین عنوان
نوشته یی « په اوونی کی دوه ځـله خپریزی» و فرامین الهی با کلیشه کوچکتر به
طرف چپ صفحه جا داده شده است . ضمنا" محل چاپ دولتی مطبعه در کلیشه مشخصات
شریعت به صفحه دوم جا داده شده است . در حالیکه در شماره 72 که بصورت فوق
العاده در 6 صفحه به تاریخ 7 میزان سال 1378 هـ ش سال پنجم تآسیس و به
افتخار سال سوم فتح کابل اختصاص داشت محل انتشار شریعت ؛ مطبعه امارتی
تغییر نام داده شده است . و تا پایان امارت اسلامی طالبان به همین نام یاد
میگردید . زبان شریعت دری و پشتو بود. ( 12 )
انیس :
از جراید سابق تنها روزنامه ملی «انیس» درزمان طالبان
کماکان با نام قدیم به چاپ خویش ادامه داد البته محتوای آن دیگر نمیتوانست
خارج از تمایلات طالبان باشد. انیس با طرح و دیزاین شریعت همسان بود . در
فوق صفحه اول: طرف راست فرمان الهی و به طرف چپ ارشاد نبوی و در وسط نام
روزنامه انیس با طرح قدیمی در بالای آن « بنام خداوند بخشاینده و مهربان» و
در پایین آن روزنامه ملی عصرو نام مؤسس آن غلام محی الدین انیس درج است .
در سطر پایین کلیشه شماره مسلسل و شماره موجود و سال و روز و ماه با تقویم
هجری شمس ، هجری قمری و میلادی همراه است . ( 13 )
اما در سال 1377 هـ ش با تغییر در دیزاین شریعت ، روزنامه
انیس هم تغییراتی به وجود آمد . کلیشه ها فوقانی صفحه اول مختصر گردید .
تنها به طرف راست روزنامه نام روزنامه درج گردیدبا همان دیزاین قدیمی با
اضافه سال تآسیس 1306 و در پایین آن نام انگلیسی (The Anis daily ) و در
پایین آن تاریخ ماه و روز و ماه و حساب شماره های مسلسل و عادی . در شماره
های انیس ذکرماه هجری قمری اولویت داشته است . کلیشه های فرمان الهی و
ارشادات نبوی دیگر به چشم نمی خورد . محتوای آن گزارش روزانه و عمکرد مردم
و طالبان بود.( 14)
مشخصات در کلیشه جداگانه در صفحه 4 چنین است : موسسه
روزنامه انیس، و در پایین آن به انگلیسی (Anis daily ) و به تعقیب : تحت
نظر تحریر و نام رییس و مدیر مسؤول: طالب االعلم خادم احمد حقیقی ،
تیلیفونها : 34092 – 34062 . ادرس: چهاراهی شیرپور – شهرنو، پست بکس : 1045
. کامپوز و دیزاین : عزت الله و چاپ مطبعه دولتی .
دریکی از شماره ها اظهار سپاسگزاری کارگران مطبعه از طرف
اداره انیس در یک کلیشه ثبت گردیده است که : بدینوسیله از همه کارمندان
ریاست مطابع دولتی که درچاپ بموقع روزنامه ملی انیس بدون درنظرداشت اوقات
رسمی و غیر رسمی با ما همکاری صادقانه داشته اند ابراز امتنان مینمایم
بویژه از محترم عبدالحبیب مدیر آفست، محترم عبدالقادر اندر کارمند فنی،
محترم محمد کبیر مدیر فنی، محترم عتیق الله کارمند فنی ، محترم فریدون هادی
کارمند فنی، محترم صوفی غلام نبی امیری کارمند فنی، محترم عبدالحمید، محترم
عبدالرب شعبه پلیت سازی، محترم عبدالخالق شعبه پلیت سازی، محترم ذاکرالله
شعبه پلیت سازی؛ یک جهان مشکور و ممنون بوده، موفقیت های شان را در انجام
خدمت بمردم وطن از خداوند ج استدعا مینمایم _ اداره انیس .ضمنا" دراین
شماره معاون روزنامه عبدالرزاق نسیمی معرفی گردیده است .
انیس تا سال 1377 هـ ش در مطبعه دولتی و یا آفست مطبعه
دولتی انتشار می یافت .اما در سال 1378 هـ ش جای مطبعه دولتی را ؛ امارتی
مطبعه گرفت و انیس مانند شریعت نام محل چاپ تغییر نمود . زبان روزنامه انیس
دری و پشتو بود.
هیواد :
روزنامه هیواد به مثابه ارگان نشراتی دولت اسلامی افغانستان
با محتوای شریعت طالبان مانند گذشته به نشرات خویش ادامه داد صفحه اول با
کلیشه نام جریده به طرف راست ، و فرمان الهی وارشاد نبوی به طرف چپ انتشار
یافته است . ( 15)
این شماره بصورت فوق العاده در 8 صفحه انتشار یافت و با
اعلامیه رهبر طالبان امیرالمؤمنین ملا محمد عمر که به تاریخ 11 میزان ایراد
نموده بود؛ آغاز گردیده است . و به تاریخ 10 میزان بنابرفرمان رهبر طالبان
ریاست عمومی امنیت ملی بنام وزارت احتساب تغییر نام یافت . روزنامه هیواد
در آغاز حاکمیت طالبان در کابل در مطبعه اردو چاپ میشد .
( 16)
از کلکسیون روزنامه هیواد دانسته میشود که از اغاز حاکمیت
طالبان در کابل تا 2 ماه جدی 1375 هـ ش روزنامه هیواد در مطبعه اردو و از
آن به بعد درمطبعه دولتی چاپ می گردید .
زبان جریده پشتو و دری بود . ماه و تقویم هجری قمری در
اولویت قرار داشت . بعدا" هیواد ارگان نشراتی امارت اسلامی افغانستان را به
خود گرفت . ( 17)
روزنامه هیواد هم مانند شریعت بعد از سال 1378 هـ ش به نسبت
تغییر نام مطبعه دولتی در امارتی مطبعه انتشار می یافت . شماره فوق العاده
شامل شش صفحه و شماره های عادی شامل 4 صفحه بود.
مشخصات روزنامه هیواد که در صفحه 4 انتشار یافته عبارتند از
: هیواد و به انگلیسی ( Hewad daily) رییس و مدیرمسؤول : طالب العلم
عبدالحنان همت نمره تیلیفون 61475 و معاون : عبدالهادی روان و نمره تیلیفون
63910 ، و با ترتیب نمره تیلیفون سکرتر مسؤول و توزیع و شکایات . دیزاین د
دولت د ریاست کمپیوتر اداره و نمره تیلیفون و در پایان د دولتی مطبعه چاپ ؛
کلیشه گردیده است . ( 18) در شماره بعدی ادرس روزنامه هیواد مقابل پارک
زرغونه میدان هم درج کلیشه مشخصات است. ( 19 )
اتفاق اسلام :
طالبان بعد از تصرف هرات برای انتشار جریده اتفاق اسلام
مانع وضع نکردند . این جریده مانند گذشته از طرف ریاست مطبعه دولتی هرات در
4 صفحه انتشار یافت . شماره های اتفاق اسلام با محتوای شریعی به تاریخ 25
شنبه ، سنبله 1374 هـ ش = ربیع الثانی 1416 هـ ق مطابق 16 سپتامبر 1995 م و
در حاشیه کلیشه طویل سال تآسیس 1299 درج گردیده است .
اتفاق اسلام مانند جریده شریعت از سه کلیشه مختلف در فوق
صفحه اول تشکیل شده است به طرف راست فرمان و یا پیام الهی و در مرکز عنوان
جریده « اتفاق اسلام» و به طرف چپ ارشاد نبوی کلیشه شده است . در صفحه 4
مشخصات بیشتری اتفاق اسلام ست از جمله مدیر مسؤول : غلام حضرت جهید و محل
انتشار: ریاست مطبعه دولتی هرات تیلیفون 2858 . زبان اتفاق اسلام کلا" دری
بود .
خلافت :
مجله خلافت دو ماهنامه ارگان نشراتی امارت اسلامی طالبان با
زبانهای دری و پشتو در مطبعه امارتی قندهار انتشار می یافت . این مجله در
حمل سال 1375 هـ ش تآسیس گردید . مطالب آن شامل مسایل دینی ، علمی و سیاسی
و اجتماعی بود .
مشخصات مجله : تاریخ انتشار با تقویم هجری قمری و هجری شمسی
. هییت تحریر: ملا عبدالحی مطمین ، انجنیر عبدالله گل ریان، محمد الیاس
وحدت، محب الله اسحاقی و عبدالقیوم مینوال . صاحب امتیاز و اهتمام : ریاست
اطلاعات و کلتور قندهار .
آدرس : دفتر مجله خلافت ریاست اطلاعات و کلتور کندهار.
نمرات تیلیفون و پست بکس شماره 1 چمن پاکستان .
اشتراک سالانه : در قندهار 90000 افغانی ، سایر ولایت :
120000 افغانی و در کشور های همسایه : 200 کلدار . کشور های دیگر ک 40 دالر
امریکایی . قیمت یک شماره 15000 افغانی یا 20 کلدار. برای متعلمین با ارایه
تصدیق نصف قیمت .
کمپوز و دیزاین : اداره کمپیوتر الامارات ؛ کمپیوترتوسط :
میرروح الله سادات . محل چاپ د کندهار امارتی مطبعه . تعداد صفحات 80 صفحه
. قطع و پشتی رنگه روی جلد تصاویر از شفاخانه مواد مخدر و تصویر ویران یک
مسجد در یوگوسلاویا و عنوان و پشتی اخیر تصویر چهل زینه قندهار .تغییرات در
دیزاین و هییت تحریر در سالهای بعدی دیده شده است . تا جاییکه مجله خلافت
به ماهنامه ارتقا یافت .
طالب :
اولین شماره مجله « طالب» به زبان عربی در شوال المکرم 1416
هـ ق = حوت 1374 هـ ش مطابق مارچ 1994 م منحیث ارگان نشراتی تحریک اسلامی
طلبه افغانستان با قطع و صحافت زیبا و رنگه و سیاه و سفید در 66 صفحه
انتشار یافت . این مجله مضامین علمی وفقهی و اجتماعی و سیاسی و فرهنگی و
رویداد های جاری افغانستان را همراه بود . مشخصات مجله : روی جلد نام مجله
« طالب» و منظره زیبای از تخت صفر هرات و بنای قشنگ خانه جهاد بر فراز کوه
. پشت جلد تصویر تعمیر 14 منزله سیلوی قندهار جا داده شده است . تعداد
شماره ها هزار جلد . قیمت در پاکستان 230 روپیه معادل 22 دالر امریکایی .
از این یادداشت فهمیده میشود که این مجله خارج افغانستان در پاکستان چاپ می
گردید .
آریانا :
مجله علمی اریانا از طرف اکادمی علوم افغانستان اولین شماره
خویش را به سال 1996 زمستان 1375 هـ ش از سرگرفت . در اولین شماره پیام ملا
محمد عمر رهبر طالبان به مناسبت انتشار دوباره مجله درج گردیده است . مدیر
مسؤول : سرمحقق مرستیال سید امین مجاهد . دوره دوم شماره اول زمستان 1375
.در 110 صفحه بدون ذکر محل چاپ به دسترس علاقمندان قرار گرفت .
مجله علمی پوهنتون کابل :
مجموعه سه ماهه علمی پوهنتون در 346 صفحه در سال 1375 هـ ش
انتشار یافت . این مجموعه شامل مقالات و پژوهش های علمی استادان بخش های
علوم اجتماعی و علوم طبیعی میباشد .
رادیو تلویزیون یا صورت الشریعة :
طالبان استفاده از تلویزیون را جایز نمی‌دانند؛ چون اظهار
مینمایند که ثابت شده ضررش بیشتر از نفعش است. گذشته از این، در آن تصویر
اشخاص هم وجود دارد و از نظر آنان، [ثبت و پخش] تصویر حرام است . گفتار فوق
ازمولوی رحیم الله زرمتی (معین وزارت کلتور و فرهنگ در حکومت طالبان) است.
این آدم ادیب است و شاعر، ولی حرفه‌ی اصلی‌اش استادی تفسیر [قرآن کریم] است
و تخصصش هم در تفسیر «بیضاوی» است و هنوز هم در کنار منصب رسمی‌اش، این
مضمون را دو بار در هفته در پوهنتون کابل تدریس می‌کند .
او شصت و یک سال داشت، فلذا شاید از همه ی آنها نسبت به
زندگی و شئون عمومی آن باتجربه تر محسوب میشد. دستکم درس دینی‌اش را تمام
کرده و در زمان محمد ظاهر شاه سابقه‌ی روزنامه‌نگاری را داشت و مجله‌ی
«نداء الحق» را منتشر میکرد .
موصوف عقیده دارد که از نظر علمای ما، صدای زن عورت است،
موسیقی هم چون «ساز شیطان» محسوب میشود، حرام است. البته از نظر علمای ما
کشیدن نقاشی اگر در آن ذی روحی [یعنی انسان و حیوان] کشیده نشود، جایز است.
علمای ما در همین راستا نقاشی از طبیعت و هنرهای خطاطی را جایز می دانند.
اما تئاتر و سینما، با توجه به مفاسدی که دارند و اختلاط زن
و مرد، حرام هستند، گذشته از این در آن «فریب مردم» هم هست، چون چیزی که
ارائه می‌کنند چه در تئاتر و چه در سینما، به تصویر کشیدن حقیقت نیست. غیر
از این، در سینما تصویر هم هست .
همچنان ملا محمد اسحاق نظامی (مدیر رادیو و تلویزیون)
تقریبا همین عقیده داشت . ملا اسحاق در پهلوی دروس دینی در حرکت انقلاب
اسلامی مولوی نبی عضو بود . در زمان مجاهدین در رادیوی مجاهدین پروگرام
رادیودیی داشت و با داشتن چنین تجربه ؛ در کابل مدیر رادیو و تلویزیون بود.
در جوابی سوالِ گفت: ما به حدود حلال و حرام ملتزمیم و نمی‌خواهیم که
رسانه‌ها راهی باشند برای غافل کردن مردم از یاد خدا، بلکه می‌خواهیم
رسانه‌ها، کمک‌کار مردم در یاد خدا باشند .
چون دیوان قضات که شامل علمای بزرگ است معتقدند موسیقی شرعا
جایز نیست. گذشته از این، رسوم ما [افغان‌ها] اجازه‌ی پخش موسیقی یا گوش
کردن به موسیقی در زمان‌های حزن یا وفات را نمی‌دهد. و ما در کشوری هستیم
که هنوز در آن هر روز کسانی شهید می‌شوند، و همین امر بیشتر ما را به گوش
نکردن موسیقی ترغیب می‌کند، به عبارت دیگر حتی اگر علما هم اجازه‌ی گوش
دادن به موسیقی را بدهند، شرایطی که در آن هستیم اجازه‌ی چنین چیزی را
نمی‌دهد . برنامه‌های سرگرم‌کننده‌ای که رادیو پخش می‌کند از برنامه‌ها
هستند که باعث خرسندی و خوشحالی در افراد می‌شوند، بدون اینکه مردم را از
یاد خدا غافل کنند .
رادیو در زمان طالبان هشت ساعت در روز برنامه پخش میکرد،
درحالیکه کار را با دو ساعت در روز آغاز کرده بود . ساعت‌های پخش هم در طول
روز تقسیم شده است. رادیو کارش را ابتدا از ساعت شش صبح تا هشت صبح شروع
می‌کند. بعد از ساعت دوازده ظهر تا دو بعد از ظهر برنامه پخش می‌کند، و
شب‌ها هم از ساعت شش تا ده برنامه دارد. و البته در روز جمعه (روز تعطیل
هفته) پخش شبانه ازساعت شش عصر تا نیمه شب ادامه دارد.( 20)
زیرنویسها :
1ـ رشید ـ احمد ، طالبان ( زنان ، تجارت مافیا و پروژه عظیم
نفت درآسیای مرکزی) ، ترجمه نجله خندق ،کتابخانه ملی ایران ، 1382 ، ص 19 .
2 - رشید – احمد، ایضا" ، ص 70 .
3 – رشید – احمد، ایضا" ، ص 71 – 73 .
4 - هاشمی – سید محمود، تفکر دینی طالبان ، قم – ایران،
1380 هـ ش، ص 19 .
5 - پهلوان- چنگیز، افغانستان ( عصر مجاهدین و برامدن
طالبان)، تهران ، 1377 ، ص 212 .
6 - عصمت اللهی ـ محمد هاشم ، نظام مطبوعات افغانستان ،
تهران ، 1382 هـ ش . ص 161 ـ162 .
7 - رشید احمد، ایضا" ، ص 445 – 451 .
8 - مارسدن – پیتر، طالبان ( جنگ، مذهب و نظم نوین
درافغانستان) ، ترجمه نجله خندق، تهران، 1378 هـ ش ، ص 56 .
9 - شریعت – جریده هفتگی، ش اول ، س اول، 27 قوس 1374 هـ ش
.
10 - شریعت – جریده هفتگی، ش اول، س اول، 27 قوس 1374 هـ ش
.
11 - شریعت – جریده هفتگی، ش اول، سال دوم ، 4 شنبه 12 جدی
1375 هـ ش .
12 - شریعت – جریده ، ش 72، س 1378 هـ ش .
13 - انیس _ روزنامه ، ش 50، پنجشنبه ، 30 اسد ، 1376 هـ ش
.
14 - انیس – روزنامه ، ش 18 ، 31 جوزا 1377 هـ ش .
15 - هیواد – ورځپانه ، ش 34، س 1375 ، مطبعه دولتی کابل .
16 - هیواد- ورځپانه ،ش 25 ، یکشنبه 19 میزان ، س 1375 هـ
ش، مطبعه اردو ، ص 4 .
17 - هیواد – ورځپانه، شنبه 12 ربیع الاول، 1420 هـ ق .
1378 هـ ش . همچنان رک : هیواد- ورځپانه، ش 190، سال 1418 هـ ق، 30 ذی
الحجه .
18 - هیواد – ورځپانه، شماره اختصاصی به مناسبت 28 اسد روز
استقلال . سه شنبه 28 اسد 1376 هـ ش .
19 - هیواد – ورځپانه ، ش 190، 30 دی الحجه ، س 1418 هـ ق .
20 - فردا ، دلایل طالبان برای حرام بودن تلویزیون ، 29 ثور
1395 |
