( به افتخار آغاز نودومین سال زندگی پر بار استاد پروفیسورمیرحسین شاه خان )

ماه حوت و آغاز سمستر اول سال تحصیلی جدید بود. محصلان منتظر بودند تا، با اعلام تقسیم اوقات درسی سمسترجدید، مضامین و استادان خود  را بدانند و بشناسند.  این قلم که در سمستر اول سال دوم تحصیلی اول نمره صنف شده بود، بیشتر از دیگران علاقه مند بود دروس شروع شود تا  بکار " کفتانی " اش  اغاز نماید. طبق رهنمود  مدیریت تدریسی فاکولته، اول نمره های صنوف مختلفه ای همه دیپارتمنت ها وظیفه داشتند تا هر روز کتاب حاضری محصلان، تباشیر و تخته پاک را به صنف ببرند، و درصورت ضرورت استاد را در پاک نمودن تخته صنف کمک، و حاضری محصلان را در ختم ساعات درسی بخوانند. سرانجام انتظار بپایان رسید. تقسیم اوقات در جای معینه (ویترین تقسیم اوقات ) آویخته شد ومحصلان آنرا یاد داشت نمودند. مامورشعبه  تدریسی اطلاع داد که، از پس فردا (روزشنبه ) دروس آغاز میگردد، باید به صنوف حاضر باشید. همه محصلان با خوشی فاکولته را ترک کردند.                                                           

  جزاز چند مضمون ایکه از سمستر قبلی ادامه داشت،  اکثریت مضامین این دوره و تعداد بیشتر استادان جدید بودند که در دو سمستر قبلی بما درس نداده ، و آنها را نمی شناختیم. در جمع آنها یکی هم جناب استاد پروفیسور (پوهاند) میر حسین شاه خان بود. با شروع دروس، طبق تقسیم اوقات، هرساعت یک استاد جدید تشریف می آورد. بخاطر ندارم کدام ساعت درسی، و کدام روز هفته بود که جناب پوهاند صاحب میر حسین شاه خان به صنف ما (۲- الف ) درس داشت. شروع ساعت بود که استاد تشریف آورد. این نخستین باری بود که استاد را از نزدیک میدیدیم. وقتیکه داخل اتاق درسی شد، به رسم احترام به پا ایستادیم. بعدآ من کتاب حاضری را پیشروی استاد بر میز گذاشته و خود را معرفی کردم. پوهاند میر حسین شاه خان در حالیکه لبخند ملیح منحصر بخودش را بر لب داشت، وپشت میز مخصوص استادان در پیشروی صنف  ایستاده  بود، کامیابی و ارتقای  ما را به سال دوم تحصیلی تبریک گفت و نهایت کوتاه توصیه کردکه : وظیفه اصلی شما درس خواندن است که باید به آن توجه داشته باشید. بعد از گفتن این جمله کوتاه، به تدریس آغاز نمود. این روز آغاز معرفت من با استاد بود که فراموشم نمیگردد.              

درین یاد داشت مختصرکه مطالعه مینمائید، هدف آن نیست که شرح حال، تحصیلات، خدمات اکادمیک، آثارعلمی و تحقیقاتی جناب استاد بمعرفی گرفته شود. زیرا درین مورد اطلاعات کامل در دست ندارم. مقصد از تحریر این سطور، ادای احترامی است که بعنوان یکی از هزارها شاگرد ایشان به افتخار آغاز (۹۰ – مین ) سال زندگی پربار استاد مینگارم و امید وارم جناب ایشان بجای تقدیم کارت تبریکی و نوشتن جمله کوتاه " استاد محترم نودومین سال تولد پر میمنت شما مبارک " این سطور را بپذیرد.    معلوماتم در مورد زندگی و خانواده ای  استاد پروفیسور میر حسین شاه خان فرزند میر عبدالجواد آغا ، متولد شهر قندهار نهایت کم است. دقیق نمیدانم چه تعداد فرزند دارند؟ اما این را خوب میدانم که دیپلومات جوان کشور محترم  سید طیب جواد که در دوران ریاست جمهوری حامد کرزی تا چند سال قبل سفیر کبیر و نماینده فوق العاده جمهوری اسلامی افغانستان در ایالات متحده امریکا بود، فرزند ارشد استاد است.    

   شرح مختصرزندگی استاد را به افتخارسالزاد شان، به نقل از کتاب" کی کیست درفرهنگ برون مرزی افغانستان" تالیف استاد پروفیسور عبدالرسول رهین اینجا می آورم.   "  جناب پوهاند میر حسین شاه در ( ۴ جنوری ۱۹۲۵ – م ) در قندهار تولد شده است و در دانشگاه کابل و دانشگاه لکنهو،  هندوستان تحصیل کرده است. بیشتر از سی سال استاد فاکولته ادبیات دانشگاه کابل و مدتی نیز رئیس آن فاکولته بوده است.                            

کتابها و رساله های پوهاند میرحسین شاه در گستره تاریخ و جغرافیه در مطبوعات افغان و بین الملل چاپ شده است. پوهاند میر حسین شاه در بیشتر از سی کنفرانس و سمینار بین المللی در آسیا، اروپا  و امریکا شرکت کرده است، و مدتی نیز در دانشگاه  هایدمبرگ جرمنی تدریس نموده است.                                                                              

پروفیسور میر حسین شاه عضو چندین مجمع علمی است. درافغانستان عضو انجمن تاریخ، و چندین نهاد فرهنگی و مشورتی پوهنتون کابل و وزارت اطلاعات و کلتور بوده است. پروفیسور میر حسین شاه با اکثر دانشمندان شرق شناس  و افغانستان شناسان  خارجی همکاری و آشنائی نزدیک داشته است.  پروفیسور میرحسین شاه  در سال ۱۹۸۸ میلادی از افغانستان بیرون شده و حالا مقیم حوزه خلیج سانفرانسسکو، در امریکا می باشد.       

از آثار معروف پروفیسور میرحسین شاه ترجمه حدود العالم، احوال و آثار امیر علی شیر نوائی، احوال و آثار بیدل، تاریخ افغانستان در عصر مغول و افغانستان و انگلستان است.

پروفیسورمیرحسین شاه برعلاوه کتب مطبوع، مقاله ها و آثار تحقیقی فراوانی در تاریخ و فرهنگ افغانستان دارد که همه درنشرات موقوته برون مرزی و درون مرزی افغانستان به چاپ رسیده اند. استاد برعلاوه طبع کتب و پژوهشهای تحقیقی، افتخار رهنمائی اکثر استادان دانشگاه کابلرا درتحقیقات اکادمیک و ترفیعات علمی شان بدوش داشتند.ویراستار [رهین] یکی از استادان دانشگاه کابل است که رساله پوهاندی خود را تحت رهنمائی جناب پوهاند میر حسین شاه تکمیل و به رتبه پوهاندی نایل آمده است." (ص۱۸۸و۱۸۹)

از آثار مطبوع استاد ( تالیف و یا ترجمه ) که در دهه شصت خورشیدی از طرف فاکولته علوم اجتماعی دانشگاه کابل (بیشتر گستتنری ) چاپ  گردیدند، عناوین تعدادی از آنها را که نویسنده ای این سطور بخاطر دارد، به شرح ذیل اند :                                       

- تاریخ هند در قرون وسطی                                                                             

- افغانستان و انگلستان                                                                                    

- تاریخ علوم                                                                                                

- تاریخ نویسی در افغانستان                                                                             

- سهم / نقش مسلمانها در جغرافیه     

آثار تالیف و ترجمه شده توسط استاد بمراتب بشتر از آنست که درین نوشته آمده است. از آثار علمی استاد پروفیسور میرحسین شاه خان " تاریخ قرون وسطی هند "  و از ترجمه های استاد، کتاب گرانسنگ " حدود العالم من المشرق الی المغرب "  و مقاله ترجمه شده ای تحت عنوان " تاریخ قدیمی اسلامی غور " منتشره مجله آریانا ارگان انجمن تاریخ افغانستان، چاپ  سال ۱۳۴۱ خورشیدی را با خود  دارم.                                         

در اخیر بار دیگر آغاز نودومین بهار زندگی استاد بزرگوار را خدمت ایشان، فرزند شان سید طیب جواد، اعضای خانواده، دوستان و همه شاگردان شان از صمیم قلب تبریک عرض نموده، برای این استاد پر بار و شایسته عمر دراز و صحت کامل آرزو دارم. 

 با حرمت. پوهندوی دکتور محمد عابد حیدری