بعد
از سقوط طالبان در دسامبر ۲۰۰۱، برگزاری کنفرانس بین المللی بن،
آینده سیاسی افغانستان را رقم زد و افغانستان عضو فعال جامعه بین
المللی گردید. رهبران وقت افغانستان که بیشتر مجاهدین بودند در
شهر بن گرد هم آمدند و روی بعضی از مسایل اساسی از جمله تعیین رهبر
دولت موقت به توافق رسیدند و حامد کرزی را به عنوان رییس جمهور
موقت افغانستان انتخاب کردند. تعهدهای به عمل آمده در این کنفرانس
سند و راهنمای ساختار سیاسی و شیوه حکومتداری در کشور گردید. حتا
سیاستمداران و تحلیلگران برای توجیه خواستههایشان به تعهدهای
بن استناد میکردند.
بعد از کنفرانس بن، نشست های متعدد بین المللی دیگر نیز در رابطه
به افغانستان در کشورهای مختلف برگزار گردید که هر کدام به نوبه
خود از ارزش و اعتبار ویژهیی برخوردارند. به جرات میتوان گفت که
کنفرانس های بین المللی برای افغانستان سرنوشت ساز بوده است و
سیاست گذاریهای داخلی و خارجی دولت افغانستان و نقش حمایتی جامعه
جهانی در این نشست ها تعیین میگردید. ابتکار و طرح برگزاری این
کنفرانس ها را جامعه جهانی به عهده داشته و افغانستان در برگزاری
این نشستها و تعیین اجندای آن نقش کمرنگتری داشته است. کمکهای
هنگفت مالی جهت بازسازی و حمایت دولت نوپای افغانستان از طریق این
نشست ها میسر گردید.
حمایت جامعه جهانی، افغانستان را قادر ساخت تا بعد از چند دهه
جنگ که آسیبهای بنیادین دیده بود دوباره روی پای خود بایستد.
اینکه چقدر از این کمک ها و حمایت ها استفاده خوب صورت گرفته است
جای سوال است. ولی آنچه واضح و روشن است تاثیر کمک ها و نشست های
بین المللی روی مسایل امنیتی، اقتصادی، حکومت داری، رسانهیی،
فرهنگی، حقوق بشری و قانون گذاری میباشد که دموکراسی نوپای
افغانستان را سر پا نگه داشت و تا کنون نیز حمایت کرده است. نشست
های بینالمللی و پیامدهای آن نشانگر اراده جامعه بین المللی برای
بازسازی و حمایت از دموکراسی در افغانستان است.
بعضی از نشست های بین المللی که در رابطه به افغانستان که از سال
۲۰۰۱ تا ۲۰۱۳ برگزار شده و دارای اهمیت بوده شامل کنفرانس بن
(۲۰۰۱)، کنفرانس توکیو ۲۰۰۲، کنفرانس برلین ۲۰۰۴، کنفرانس لندن
۲۰۰۶، کنفرانس رم ۲۰۰۷، کنفرانس پاریس ۲۰۰۸، کنفرانس مسکو ۲۰۰۹،
کنفرانس کابل ۲۰۱۰، کنفرانس استانبول ۲۰۱۱، کنفرانس بن دوم ۲۰۱۱،
کنفرانس شیکاگو ۲۰۱۲، کنفرانس توکیو ۲۰۱۲ و کنفرانس ولز در سال
۲۰۱۴ می باشند.
آخرین نشست مهم بین المللی در مورد افغانستان که دارای اهمیت
اقتصادی و سیاسی بود در ۸ جولای سال ۲۰۱۲ در توکیو برگزار گردید.
کنفرانس بین المللی توکیو با شرکت نمایندگان هفتاد و یک کشور و
سازمان های بین المللی به شمول مقامهای افغانستان برگزار شد.
نتیجه این کنفرانس وعده کمک ۱۶ میلیارد دالری تا سال ۲۰۱۵ به
افغانستان بود. قرار بر این شد که این کمک ها بر اساس چهارچوب
حسابدهی متقابل صورت بگیرد. مبارزه جدی با فساد، حکومتداری خوب،
تامین حقوق بشر به ویژه حقوق زنان و آزادی بیان، مبارزه با مواد
مخدر، معرفی اعضای دادگاه عالی و کمیشنران کمیسیون مستقل حقوق
بشر، پیشبرد گفتوگوهای صلح و فراهم سازی زمینه های برگزاری
انتخابات شفاف از مهم ترین تعهدهای افغانستان بود.
قرار است که در تاریخ ۴ دسامبر ۲۰۱۴ کنفرانس بین المللی لندن در
مورد افغانستان برگزار شود. از زمان برگزاری کنفرانس بن تا کنون
تقریبا دوازده نشست مهم بین المللی مهم در رابطه به افغانستان
برگزار شده است. هر کنفرانس بین المللی تجدید حمایتهای مالی،
امنیتی و سیاسی جامعه جهانی در قبال افغانستان بوده است. از طریق
این کنفرانسها کمک های مالی زیادی از طرف جامعه جهانی به
افغانستان وعده سپرده شده است که بخش عظیم آن عملی شده است.
نشست لندن اهمیت ویژهیی برای افغانستان و جامعه جهانی دارد. در
نشست لندن وضعیت کمک و حمایت جامعه جهانی بعد از ۲۰۱۴ مشخص می شود
و فرصت خوبی برای حکومت افغانستان است تا طرح ها و پیشنهادهای قابل
قبول به این نشست مهم ارایه کند. این اولین نشست بین المللی در
مورد افغانستان است که در زمان حکومت جدید برگزار میشود. گفته می
شود که در این کنفرانس رییس جمهور، رییس اجرایی و وزرای حکومت وحدت
ملی و نمایندگان جامعه مدنی و سکتورهای خصوصی از جانب افغانستان
شرکت می کنند. نمایندگان صد کشور کمککننده به شمول سازمان ها و
موسسههای دونر نیز در این نشست دعوت شده اند.
در نشست توکیو که در سال ۲۰۱۲ برگزار شد، افغانستان در مقابل کمک
۱۶ میلیون دالری جامعه جهانی تعهدهایی سپرده بود. مسوولان بلندپایه
حکومت ادعا دارند که تمامی تعهدها از طرف افغانستان عملی شده است.
ولی اکثر به این باور هستند که افغانستان در اجرای تعهدهای توکیو
ناتوان بوده و فقط بخشی از آن را عملی ساخته است و آن هم با
اشکالهای فراوان. مثلا یکی از تعهدها برگزاری انتخابات بود که
انجام شد، ولی اشکال زیادی بر آن وارد است. معرفی اعضای کمیسیون
حقوق بشر از دیگر تعهدها بود که انجام شد، ولی همراه با اشکالهایی
که بر آن وارد میشود. مبارزه با فساد در صدر تعهدهای افغانستان
بود که هنوز به طور کامل و جدی به آن پرداخته نشده است.
در واقع هم افغانستان به تعهدهای خود به طور کامل عمل نکرده و هم
جامعه جهانی کمک های وعده داده شده را به طور کامل پرداخت نکرده
است. با وجود این، کنفرانس لندن پیش روی است و همه چشمها به دولت
افغانستان و جامعه مدنی دوخته شده است که در این کنفرانس از
افغانستان نمایندگی میکنند. شاید این آخرین فرصت طلایی برای دولت
افغانستان باشد که از حمایتهای اقتصادی، سیاسی، امنیتی و تخنیکی
جامعه جهانی بهره مند شود. اینکه آیا جامعه جهانی بعد از این نشست
باز هم از افغانستان مانند یک دهه گذشته حمایت خواهد کرد و یا
افغانستان به فراموشی سپرده خواهد شد بعد از نشست لندن معلوم
میشود.
محمد اشرف غنی، رییس جمهور وعده سپرده بود که با دست پر به کنفرانس
لندن میرود. دستآوردهای حکومت جدید برای پیشکش به کنفرانس لندن،
به جریان انداختن قضیه کابل بانک، امضای پیمان امنیتی با امریکا،
انتقال مسالمتآمیز قدرت و انتقال امنیتی از نیروهای بین المللی به
نیروهای افغان خواهد بود. ولی حکومت وحدت ملی هنوز موفق به تشکیل
کابینه جدید نشده و وزارتخانهها توسط سرپرست اداره می شوند. اگر
تا زمان برگزاری نشست لندن نتواند تشکیل کابینه بدهد، موقف
افغانستان در کنفرانس کمی تضعیف میشود.
در واقع میزان کمک ها و تعهدهای جامعه جهانی برای افغانستان بستگی
به طرح و برنامهیی دارد که حکومت ارایه می کند. اجرای تعهدهای
توکیو نیز تاثیر مستقیم روی میزان کمک ها به افغانستان در لندن
دارد. تا کنون طرح پیشنهادی افغانستان به کنفرانس لندن مشخص نشده
است. هنوز معلوم نیست که اولویتهای حکومت جدید کدامها هستند. آیا
طرح و پیشنهادهای جدید به این کنفرانس ارایه خواهد کرد و یا با
پیشنهادها و اولویت های حکومت قبلی به این کنفرانس شرکت می کند؟
این یک فرصت طلایی و تاریخی برای حکومت و ملت افغانستان است تا
بتواند حمایت جامعه جهانی را برای همکاری با افغانستان جلب نماید.
افغانستان در شرایط بسیار دشواری قرار دارد و بدون حمایت جامعه
جهانی نمیتواند به ثبات سیاسی، اقتصادی و امنیتی دست یابد.
قرار است در این نشست نمایندگانی از جامعه مدنی و سکتور خصوصی نیز
شرکت کنند. در مقایسه با دیگر کنفرانس های بین المللی در مورد
افغانستان، بزرگترین هیات از نماینده های جامعه مدنی در این نشست
شرکت خواهند کرد. نماینده های جامعه مدنی از نهادهای نمایندگی می
کنند که در زمینههای مختلف در افغانستان فعالیت دارند. این نهادها
در زمینه های دموکراسی، انتخابات، حقوق بشر، حقوق زنان، صحت،
خدماترسانی، دادخواهی، خدمات حقوق و انکشافی در کشور فعالیت
دارند.
نهادهای جامعه مدنی از طریق گروه کاری مشترک موفق و طرح مشخصی را
در هفت زمینه برای ارایه در کنفرانس لندن تهیه دیده اند. البته
بعضی از نهادها و سازمانها مانند شبکه زنان، کمیسیون مستقل حقوق
بشر و دفتر هماهنگی موسسات (اکبر) به طور جداگانه نیز
موقفنامههایشان را برای کنفرانس لندن آماده کردهاند. موقفنامه
جامعه مدنی بیشتر مسایل مربوط به دموکراسی، انتخابات، مبارزه با
فساد اداری، صلح پایدار، حکومتداری خوب، موثریت کمک ها و انکشاف
پایدار را شامل می شود. در این نشست نقش جامعه مدنی پر رنگ به نظر
می رسد. حضور جامعه مدنی در این نشست کمک می کند که کمک ها به شکل
بهتر و خوبتر مصرف شود.
نمایندگان حکومت و جامعه مدنی در نشست لندن باید توجه و حمایت
جامعه جهانی را برای حمایت دوامدار از افغانستان جلب کنند. از
جامعه جهانی خواسته شود که افغانستان را در آینده تنها رها نکنند و
به آنها اطمینان دهند که همکار خوب و قابل اعتماد در منطقه هستند.
هر مقدار نمایندگان افغانستان با دست پر و برنامه خوبتر در این
نشست شرکت کنند به همان میزان روی کمکها و همکاریهای بینالمللی
در آینده تاثیرگذار خواهند بود.