حضرت ابوالمعانی میرزا عبدالقادر بیدل از آن دست شاعرانی هست که در قرب وجود ساکن است و نفحات قدسی‌اش که از عرش عرفان، انفاس مسیحای را در کالبد مردگان به ظاهر متحرک می دماند، آری، بیدل، از درخشانترین ستارگان آسمان معرفت و ایقان، اشراق و برهان، محقق اسرار مگوی نهفته در دل مذاهب و ادیان، عارف به زوایای نهان، کاشف استعدادهای بیکران نهفته در جان و جهانِ موجود ملکوتیّ به نام انسان، و از خداوندگاران عرصه‌ی مکاشفه، شهود و الهام است، و هریکی از ابیاتش دریچه ایست به سوی بهشت معرفت و ملکوت.

کتاب « جهان بيدل» در عرصه تبيين مباني معرفتي « ابوالمعانی میرزا عبد القادر بیدل» عارف، شاعر و حکيم قرن يازدهم هجري، توسط «انتشارات عرفان» در «بيست و هفتمين نمايشگاه بين المللي کتاب تهران» رو نمايي شد و به بازار نشر آمد.

 اين کتاب که بقلم نویسنده و شاعر هموطن ما جناب « حسيني فطرت» به نگارش در آمده است و قبل از چاپ مورد ارزيابي تعدادي از بيدل شناسان قرار گرفته و حاوي مقدمه به قلم سه تن از انديشمندان فرزانه حضرات: استاد حيدري وجودي، دکتر سيد حسن اخلاق و محمد يوسف سيمگر مدير " خانه آيينه" در آمريکا، مي باشد. نويسنده در اين کتاب مباحث گسترده و مبسوطي را در مورد جايگاه ابوالمعاني بيدل، در عرصه فرهنگ و تاريخ ادبيات فارسي مخصوصا کشور افغانستان، سنت بيدل خواني، و نيز حوزه های:

 ۱- معرفت شناسي،

 ۲- هستي شناسي،

  -۳ انسان شناسي،

و ۴- ديدگاه هاي اجتماعي بيدل،

در فصل هاي جداگانه طرح نموده است. اين کتاب به صورت موضوعي، دسته بندي و طبقه بندي، مباني فکري، فلسفي، عرفاني و اجتماعي بيدل و نیز رهنمودهاي اخلاقي و انسان ساز و اصلاحي او را به صورت مرتب طرح نموده در نوع خود به اعتراف اساتيد فن بي نظير است. فصل پنجم کتاب به بيان نسبت مباني معرفتي و انديشه هاي بيدل با جهان مدرن و امروزي پرداخته و در فصل ششم به علقه هاي طريقتي بيدل متمرکز شده است.

قابل ذکر است که غناي منابع و گزيده ی از تک بيتهاي کليدي و شواهد قراني، فلسفي و عرفاني بيدل، بر زيبايي اين اثر افزوده است. تهيه اين کتاب را به عاشقان ابوالمعاني بيدل و همه علاقمندان به مباحث معرفتي و ادبي توصيه مي نماييم و نشر اين اثر زيبا را به نویسنده ارجمند و علاقمندان بیدل تبريک مي گوييم.

استاد حیدری وجودی در مقدمه راجع به اثر مذکور می فرمایند:« خداوند توانا را سپاسگذاریم که یکی از برادران با دانش، بینش و فروتن ما جناب "سید محمد حسینی فطرت" که درد پیدای پنهان انسانی، دل و دماغش را فراگرفته است با پر و پای عشق آزادی سرشت، در بحر مواج پر تلاطم و توفنده‌ی اندیشه‌های اقطاب عرفان، ادب و فلسفه شنا کرده و از این دریاهای پر از امواج رمنده، سرکش و رام نشدنی، دُرهای شاهواری بدست آورده است و آنها را در رشته‌های عشق، عقل، عاطفه و احساس که به شکل وحدانی بافته شده است، کشیده و به اساس بینش یا نهان‌بینی عرفانی، زیر نام «جهان بیدل» تالیف کرده است، این کتاب بیش‌بها را که حاوی شش فصل، بیش از هشتاد موضوع ویکصد منبع معتبر می‌باشد، را با گرمی حال خواندم و نکته‌های تازه‌ای دریافتم، به نظر این درویش، جناب حسینی فطرت، این کتاب را با قوت عشق و با حوصله‌ی در خور شخصیت محقق، در پرتو نور انصاف که برترین فضلی ست، با نظم و ترتیب منطقی تصنیف کرده است. و بدون مداهنه و مجامله اظهار باید کرد، که در نهر و رشحه‌ی این دفتر، آب زلال معرفت پویا سریان دارد. و به تعبیر دیگری، همه فصول و اجزای این کتاب «یافت» است نه «بافت». با آنکه، همه میدانند که، در کارگاه "مولانا شناسی" کارهای عظیم در شرق و غرب، صورت گرفته‌است، متاسفانه، که در "بیدل شناسی" آغاز کار میباشد. کتاب «جهان بیدل» نبشته‌ی جناب "فطرت" جوابگوی توهم و پندار کسانی‌ست که به علّت مزمن از خود بیگانگی و فرهنگ‌زدایی مبتلا شده‌اند. «

دکتر سید حسن اخلاق در مقدمه می نویسند: « اثر حاضر می‌کوشد دو "جهان" را بریکدیگر برافکند: "جهانِ بیدل" و "جهانِ ما افغان‌ها". ابوالمعانی بیدل هم مانند هر انسان، جهانی داشت. مولف فرهیختۀ کتاب، استاد سید محمد فطرت، می‌خواهد ما را به جهانِ وی ببرد. اینجا نوعی همسخنی و مفاهمه برقرار می شود. چون سخن از "فهم" می‌رود، پای "فلسفه" به میان می‌آید و چون جهانِ بیدل، در نزدیکترین توصیف، جهانی "عرفانی" است، می توان پرسید: آیا می‌توان با عینک فلسفه به عرفان نگریست؟ آیا می‌توان تصوّرناپذیر را به تصوّر آورد؟ پویایی را ایستایی بخشید؟ یا باید مانند هراکلیتوس گریست، که نمی توان از یک جوی دوبار گذشت؟ جواب هرچه باشد، ما اکنون با حکیمی روبروییم که گوید: آیینه بیارید که دیدار نویسند اما چرا از این "جهان"ها سخن می‌گوییم؟ چونکه معمولا این جهانِ ما برای ما ناپیداست. ما آنقدر مشغولیم که نمی‌دانیم به چه مشغولیم. ما حضورِ جهان را در خود چندان درنمی یابیم، مانند عینکی که صاحبش، هنگامی که آنرا بکار می برد، از حضورش بی‌خبر است. مانند چشمی که همه چیز را برای ما می بیند، اما خود را مخفی می‌دارد. تنها موقعیت-های مرزی، لحظات تکان‌دهنده، و وضعیتهای غیرمترقبه می‌توانند صریحا حضورِ جهانِ ما را برای ما آشکار سازند؛ می‌توانند آیینه گردند! این یک وجه سخن اصحابِ هرمنیوتیکی است که به جای "روش"، دنبالِ "واقعه" برای تقرب به "حقیقت" اند. آنها خوب می‌دانند که هر فهمیدنی مستلزم نوعی خودفهمی است. فهم با خاصیت آشکارکنندگی خود، امکانات و استعدادهای وجودی انسان را برای او برملا می‌سازد...«

 استاد یوسف سیمگر یکی از بیدل شناسان معروف کشور که مقیم آمریکا هستند و مدیر انجمن فرهنگی « خانه آیینه» در آمریکا می باشند در باره کتاب فوق الذکر اینچنین ابراز نظر می نمایند: « «جهان بیدل، نام کتابیست اثر خامه‌ی توانای جناب مستطاب سید محمد آقای حسینی فطرت که هم‌اکنون پیش رویم قرار دارد، نقد و بررسی کتاب با این وسعت و این همه مفردات اگر مستحیل نباشد آسان هم نیست؛ قضاوت درست، ایجاب وقت و دقت و حوصله فراخ را می‌کند که بدبختانه زندگانی تنگ و تُنک مغرب زمین برای‌مان مجال نگذاشته است. اساساً می‌توان این اثر را از دو دیدگاه مورد بررسی قرار داد، زیرا طوری که دیده می‌شود نویسنده ارجمند از یکسو با مباحث روشنفکرانه امروزین درگیرند و از جانبی مباحث بنیادین عرفان سنتی را از نظر دو نداشته‌اند، به گونه مثال مباحث هستی‌شناسی، انسان‌شناسی، بیدل و عقلانیت، بیدل و مؤلفه‌های مدرنیته و عناوینی از این دست از مباحث داغ، نوین و امروزی روشنفکرانه است. از جانب دیگر این اثر مباحث عمیق عرفانی سنتی چون وحدت گوهری هستی، فلسفه وحدت گوهری، انسان چونان مظهر حق، مراقبه و رهایی از ذهن و مباحثی از این سنخ را زیر ذره‌بین بحث و مداقه قرار داده‌اند. کتاب بیشتر با تعابیر امروزین سخن می‌گوید. چنین می‌پندارم که سید ما، مرد خدا و حسینی عارف مشرب است، تعالیم دینی از نوع شیعی دارد ولی میدانم خود فراتر می-اندیشند. با یک نگاه گذرا به عناوین و مفردات کتاب، خواننده می‌اندیشد که مؤلف محترم بیدل و اشعار او را در محراق مباحثی چون هستی‌شناسی، انسان‌شناسی، دیدگاه‌های اجتماعی، معنویت و انسان امروزی و بالاخره نسبت او با بیدل، قرار داده‌اند. اگر به شماری از ملاحظات با دیدة اغماض نگاه شود، مؤلف محترم در هر دو راستا زحمت فراوانی را متحمل شده‌اند و بدینگونه اثر ماندگار و مغتنمی را به عرفان پژوهان، و بیدل‌خوانان امروزی و فردای ما به یادگار گذاشته‌اند. از جانبی تنوع مباحث، ارزش‌یابی و نحوه برخورد و تلقی نویسنده در برابر این همه مباحث نو و کار بررسی اثر را سنگین‌تر می‌کند، ولی در مجموع زحمات شبانه‌روز عزیز قرین موفقیت است.

 نویسنده کتاب «حسینی فطرت » در مقدمه کتاب چنین می آورد:
« محقق را عقیده است که باید به جای "تجلیل" از بیدل باید اندیشه‌هایش را "تحلیل" کرد. گرچند، تحلیلگران و تفسیر کنندگان احتمالا دقیقا نتوانند بیدل را کماهو حقه تبیین کنند، چرا که پرده برداری از ظرافتها، اسرار و معانی عرفانی و تو در توی سخن بیدل، همانند همه متون مهم و حتی مقدس، دشوار می نماید، یا آن گونه که در مباحث هرمنوتیک مطرح هست ممکن است، مفسّر رنگ احساس و عواطف خود را بر متن انعکاس دهد اما امریست شدنی و ممدوح، و این دغدغه در مورد همه متون و تفسیرها صدق می کند، چرا که گفته‌اند: آب دریا را اگر نتوان کشید پس بقدر تشنگی باید چشید.

 قابل ذکر است که کتاب در ۵۱۰ صفحه گنجانیده شده است و ناشر آن « موسسه انتشارات عرفان» در کابل، چوک دهبوری، به عرضه این کتاب اقدام نموده اند.

 امیدواریم که کتاب مذکور مورد اقبال و توجه علاقمندان قرار گیرد و سهمی باشد در عرصه تقرب وجودی به حضرت ابوالمعانی.