"شمع هم نشدم

کی یکدیگر را انکار می توانستند؟"

در تصویر بعدی، گویا شاعر بیزاری اش از معیار های قبول شده را نشان می دهد و شاید می خواهد در مقابل همه چیز و همه کس لج بازی کند شاید به دلیلی که همه چیز و همه کسش از نزدش رفته است و دیگر تمام معیار ها و ارزش ها بی معنی شده اند:

غروب می کند."

خورشید می تواند در اینجا استعاره یی باشد برای "عشق" که در ادبیات و برداشت عام، بزرگ است و مقدس، مطلق است و گرمی بخش. شاعر اما به دلیل برباد رفتن عشقی که برایش بزرگ بود، دیگر ارزش قبول شده ی عشق را طنز آمیز انکار می کند زیرا وقتی چیزی در آن حد باشد که در چشم انسانی پیدا و ناپیدا گردد، نمی تواند مطلق باشد و آنهم مطلق خوب. با دو مصراع نخست در بخش بعدی، بیزاری مطلقش را از عشق نشان می دهد و آن را بی ارزش می داند زیرا وقتی طرف مقابل آن را انکار کند، دیگر قادر به سبز شدن و به شگوفایی رسیدن نیست:

هرگز سبز نخواهم شد"

دو مصراع پایانی شعر، برای من از زیبا ترین کشفهای شاعرانه است:

وقتی گذر هیچ فصلی را به روی خود نمی آورند."

ذهنِ خواننده ی فارسی زبان عادت کرده است که درختان همیشه سبز منحیث استعاره، سمبول، اشاره و کنایه برای مفاهیم مثبت به کار برده شوند. درختان سرو و ناژو سمبول های قبول شده اند که پیوسته بار معنایی مثبت دارند. مهرگان اما با دو مصراع آخر، بر اساس گفته ی سهراب سپهری "چشمهایش را شسته و طور دیگر نگریسته" و بر اساس گفته ی گویته: "کهنه را نو اندیشیده". در این دو مصراع "آشنایی زدایی" که جانِ هنر است به وضوح دیده می شود. مهرگان به این طریق عادت هزار ساله در ذهن خواننده ی فارسی زبان را می شکند و سمبول های قبول شده و مطلقاً مثبت مانند سرو و ناژو را دفعتاً منحیث استعاره برای آدمهای بی تفاوت، بی درد و بی درک  به کار می برد که بر خلاف معمول، ناگهان بار منفی را حمل می کنند. این "ناگهانی" در خواننده حس تازه ایجاد می کند و سروِ دوست داشتنیی همیشه بهار "ناگهان" در چشم خواننده به همان مرغابی دوست نداشتنی ضرب المثل معروف مبدل می گردد: "دنیا را آب بگیرد، مرغابی را تا بند پایش است". جالب نیست؟!

به باور من، شاعر با روایت کردن حالت درونی اش رابطه ی استوار و مناسبی میان فضای ذهنی و عینی ایجاد کرده است و در پیوند دادن روایتش با عنصر خیال خوب از عهده برآمده است. شاعر، به نظر من، توانسته است هنرمندانه در اشیایی مانند شمع، خورشید، درخت و فصل زنده گی بدمد و به این طریق برداشتهای ذهنی اش را به کمک تصاویر تجربی و عینی برای خواننده به نمایش بگذارد. با آنهم متوجه می شویم که مهرگانِ شاعر، به نظر من، هنرمندانه جهان واقعی را از عینیت جدا ساخته و در ذهن منِ شاعرش آن را تغییر شکل داده است تا مناسب و همآهنگ با روایت ویژه ی خودش گردد. پس دور از واقعیت نخواهد بود اگر بگوییم که در چنین حالتی، بازشناسی جهان طراحی شده از جانب شاعر برای خواننده نخست از همه مستلزم شناخت پیوند میان عینیت، ذهنیت و روایت شاعر است، چیزی که در آغاز این نبشته کوشیدیم که روشن شود.

نمی دانم که برداشت من تا چه حد با نیت شاعر نزدیکی دارد و هر خواننده یی حق دارد که از الف تا یای این نبشته را زیر سوال ببرد و رد کند.