سهمگیری و اشتراک وسیع و گسترده زنان افغان در انتخابات ریاست جمهوری سال ۹۳، پیشتر ازان که فکر جنبش و آگاهی و بیداری زنان را  در ذهن من تداعی کند، پهلو های دیگر این حرکت را در نظرم فرا نمایاند و فکر تأثیر گذاری این حرکت را بر فرهنگ و سنت مردسالار در دیدرس قرار داد.

            اغلبا در فرهنگ و سنت اجتماعی ما که حتا اگر فرهنگ مردسالار هم نگوییم، اما در مردگرایی آن جای هیچ گونه تردیدی باقی نیست ، برخی اصطلاحات، ضرب المثل ها، مقوله ها، وجیزه ها، سخنان و زبانزد های خاصی وجود دارند که دال بر ارجحیت مرد نسبت به زن است و برتری مرد را بیان می کند، مانند عهد و قول مردانه ، مرد و مردانه سخن گفتن، مردانه عمل کردن، مردی بود مردستان، و نظایر اینها که در زبان و فرهنگ مردگرای ما ازان فراوان مستعمل است.

البته این اصطلاحات و نقل قول ها و ویژه گی های معین فرهنگی، محصول دوره های طولانی زندگی اجتماعی در طی تاریخ است که شکل گرفته و موقعیت برتر مرد را در جامعه تحمیل کرده و اندک اندک به گونه ی سیطره فرهنگی و سنتی بر جامعه زنان سایه افگنده و زنان نیز بدان گردن نهاده اند.

اما امروز ؛

با تحولات جهانی و تغییراتی که در زندگی فردی و اجتماعی زنان در سراسر گیتی رونما گردیده، در وطن ما نیز تکانه ها و حرکت های نوینی به چشم می نشیند که خبر از زایش امید های جدیدی می دهد که از گوشه و کناره های ناشناخته ی حیات زنان، جمع می آیند و نزدیک می شوند. گویی زنان در جایگاهی قرار گرفته اند که جا دارد این فرهنگ و سنت مردگرای را که دست و پایش را بسته است، درهم ریزند و نقش مُهر سازنده گی خود را  در زنده گی فردی و اجتماعی بکوبند. زیرا زنان ما دیگر وارد عرصه ی تاریخ شده اند و آثار ماندگار خود را در عمل می آفرینند  و نشان می دهند.

                 اینک باید در فرازه های از زندگی زنان افغانستان و پیشانه ی فرهنگی که دیگر نمی تواند او را اسیر نگهدارد، بایستی با قلم درشت نوشت  : سخن زنانه، کارنامه زنانه، خرد زنانه که ناقص نیست، دست توانای زنانه و گام نیرومند زنانه که می تواند راه مردان را طی کند و سایر قابلیت های زنانه ! چرا که در همین حرکت جدید زنان ( انتخابات ۹۳ ) این زنان افغانستان بودند که گام بلند زنانه را در انتخابات ریاست جمهوری برداشتند و در انتخابات آن چنان ترس آور و رعب آفرین که دشمنان زنان ازان جهنم وحشتناکی خلق کرده بودند، اما زنان بدون کوچکترین هراسی، شجاع و نترس، دران اشتراک ورزیدند و گام بلند زنانه را برداشتند و زمینی را که در زیر پای های همگان از ترس انفجار و انتحار به خود می لرزید، به صبر و آرامش دعوت کردند و در برابر تُند بار و تگرگ، از چادر فقر و بی نوایی خویش سپر بر سر کردند. این زنان نه تنها در انتخابات و سیاست و دولتمداری تأثیر عمیق نهادند، که فرهنگ مردگرای را ناگزیر به مدارا و بردبادی ایستانیدند و فرهنگ نوینی خلق کردند و کلمه زن و زنانه را وارد حماسه زنده گی اجتماعی گردانیدند.

زنان با عملکرد زنانه خویش، دوست و دشمن را به یکسان حیرت زده کردند، رهبران سیاسی جهان از امریکا گرفته تا اروپا همه از اعجاب شادباش گفتند و دشمنان زنان خصوصا در منطقه جغرافیای خود ما از خشم به خود لرزیدند.

زنان با کارنامه درخشان خویش به فرهنگ مردسالار تنه زدند، و زن وار سخن گفتند و عمل کردند، و اینها در واقع، زنانی بودند زنستان ! که زن وار ایستادند و زن وار از پا ننشستند و نخواهند نشست. جا دارد که فرهنگ مرد گرای  حاشیه های ناهموار و زن ستیزانه ی خویش

 را برچیند و قلمزنان فرهنگ و زبان در کاربرد واژه گان دقت و غور لازم به عمل آرند و جای برحق زنان را درین فرهنگ مردگرای باز کنند.

    ــ  انتخابات ۹۳ نشان داد که زنان شجاع اند، که زنان امیدوار اند، که زنان از اندک اندک به سوی کثرت کثرت می روند، که زنان پیگیر و پیوسته اند، که زنان روزنه های کوچک را به امید فردا های بزرگ باز نگهمیدارند، که زنان مأیوس نمی شوند، که زنان خوشبین اند و این خوشبینی آنان را قوت می دهد، چه یأس ره به جایی نخواهد برد.

  ــ  انتخابات ۹۳ نشان داد که اگر زنان کار منظم و سیستماتیک را پیش ببرند و حضور شهروندی خود را هرچه بیشتر در جامعه گسترش دهند، در یدست آوردن اهداف خویش کامیاب تر اند. تشکل و ساختار گرایی، برنامه ریزی و کار در میان نوباوه گان و جوانان، راههای رسیدن به خواسته های شان را سریع تر می سازد.

  ــ  انتخابات ۹۳ نشان داد که زنان می توانند عمل کنند، تغییر بیاورند، تحول ایجاد کنند، زندان سنت ها را در هم ریزند و سنت زن ستیزی را به سنت زن پسندی و زن برابری تبدیل کنند. هر آنجا که حرکت زن ناباورانه است، متوقف گردانند و یک گام بلند زنانه بردارند.

           بعضی ها می گویند این نوع بینش و نگاه به موقعیت زنان افغانستان بسیار خوشبینانه و ساده لوحانه است. این حرکت بزرگ و وسیع زنانه هنوز از پختگی و آگاهی لازم برخوردار نیست  و انگیزه اشتراک آنها در انتخابات از روی خود آگاهی و بیداری زنانه نه، بلکه عوامل دیگری چون تشکل ها و گروه های سیاسی بازهم مردانه است که در پشت سر این حرکت ایستاده اند. آنها  با انگیزه ی آگاهی از حقوق شهروندی و امتیاز خواهی مدنی خود بسیج نشده اند و پیوستاری این گونه حرکت ها در آینده قطعی نیست.

                  در ادعای بالا، البته که گوشه های از واقعیت به چشم می خورند، ولی نباید فراموش کرد که این خوشبینی نه چندان بی پایه است. زیرا که بیداری زنان هنوز در آغاز راه قرار دارد و این آغاز مبارک، حد اقل به آنها این آگاهی را بخشیده است که وجود آنها، حضور آنها و به عرصه اجتماع پرتاب شدن آنها، که همواره انکار می گردیده، دیگر انکار شدنی نیست و اینک آنها به مثابه ی شهروندان مساوی الحقوق  در میدان جامعه حضور دارند و نه تنها ارزش وجودی، که ارزش حقوقی، مدنی و شهروندی دارند و زنان نیز خود  بر این ارزش آگاهی یافته اند.

وقوف بر این ارزش حکمی، باعث رونق عرصه موقعیت های زنانه و حقوق و آزادی های زنانه می شود و بازیگران سیاست در افغانستان پس ازین نمی توانند، بدون ورق زنان بازی را از پیش ببرند و این گرهگاه، سنگ بنای جنبش پایدار زنان است.پس به میمنت آغاز جنبش اجتماعی و فرهنگی زنان و سرفصل حضور زنان افغانستان در حل بحران جاری کشور، در سرنامه ی این گفتار نوشتم :

                     انتخابات، یک گام بلند زنانه ! نه بیش، نه کم،  و این گام آغازین است که مبارک بادا !