از سال ۱۹۹۵ بدینسو، ۲۳ اپریل از طرف یونسکو روز جهانی کتاب، نشر و پخش اندیشه و حق چاپ نامیده شده است. در ۲۳ اپریل ۲۰۲۵ در سایتهای رسانه های شناخته شدهٔ دنیا هیچ خبری یا گزارشی در زمینهٔ روز کتاب و پخش اندیشه و حق چاپ دیده نشد.
تلویزیونِ ارزشمند " حقوق" ، تلویزیونِ انجمن سراسری حقوقدانان افغانستان بر بنیاد توجه همیشه گی به روز های مهم و جهانی فرهنگی از نویسندهٔ این یادداشت خواست تا در زمینه یک سخن جند دقیقه یی در زمینه ثبت کنم و به آن تلویزیون برای پخش بفرستم. به دلیل دشواری تکنیکی در ثبت یک کلیپ با محتوای مورد نظر، نتوانستم خواهش تلویزیون " حقوق" را عملی کنم که مایهٔ تأسف من شد. من در آماده گی برای آن پیام به مواردی برخوردم که اکنون آنها را در سایت وزینِ " کابل ناتھ" با این یادداشت پیشکش میکنم.

نکتهٔ نخست همان سکوتِ رسانه های جهانی در زمینهٔ آن روز جهانی است. این سکوت از دید من فراموش کردن آن روز نیست، بل که اهمیت ندادن به فراخوانها و موضوعاتِ فرهنگ جهانی است. در روزگار ما مسائل سیاست و جنگ قدرتهای بزرگ و همچنان فرهنگ مسلط آنان اهمیت و اولويت دارد. آن چه به سودِ همهٔ بشریت باشد، به آن اهمیت نمیدهند، مگر آن که در چهارچوب منافع و تبلیغات قدرتهای بزرگ به نفع آنان باشد.
نکتهٔ دوم این که در روزگار ما چاپ و پخشِ کتاب،دانش، اندیشه، تبلیغات و آن چه خبرهای جعلی و دروغ خوانده میشود، همه روزه به گونهٔ انفجاری صورت میگیرد. پیشرفت اینترنت‌ و دنیای مجازی تا جایی که یک جریان ضعیف برق وجود داشته باشد، رسیده است. این جریان و وسیله های جادویی فضای مسلط فرهنگی در دنیای ما را میسازند، طراحی و مهندسی میکنند و افکار عامه را شکل میدهند. شاید با معجزه یا با صرف وقت فراوان بتوان در میان این همه محصولات ایدئولوژیک و فرهنگی خوب و بد را تشخیص داد.

نکتهٔ سوم این که کتاب و نشر و پخش اندیشه دیگر شکل کاغذی را ندارد. کتابهای اينترنتی یا دیجیتال با آسانی قابل دسترس اند. آرشیفها و کتابخانه های بزرگ در دسترس همه گان قرار دارند. پخش کتاب و دانش برای دانشگاهها و نهاد های آموزشی جهانی شده است. به همین تناسب کمیت های افسانه یی کتاب و منابع اندیشه، باید وقت و دقت بسیار به خرچ داد تا انتخاب آن چه که در یک ساختار اجتماعی و فرهنگی سودمند است، به خوبی صورت گیرد.

نکتهٔ چهارم این که در این روزگارو اکنون، جریان بزرگ ترجمه و برگردان کتابها و دانشنامه ها که پیشتر از این با زحمت فراوان و دانش مسلکی و حرفه یی ترجمانان صورت میگرفت، به وسیلهٔ ماشینهای هوش مصنوعی صورت میگیرد. این کیفیت، مواجههٔ ما با کهکشانهای مملو از اطلاعات یا اینفورمیشن را دچار دگرگونیهای فراوان و پر خطر کرده است.
نکته پنجم این که، یک جهان مملو از اطلاعات و کتابها و تبلیغات اصولاً به معنای یک جهان آگاه به سرنوشت خویش و جهانی که مردمان سرنوشت خود را چنان که میخواهند بتوانند سازمان دهند، نیست. ساختار های قدرت در همه جا، اهداف جنگ طلبانه و غارتگرانه در همه جا، آرمان یک زنده گی صلح آمیز برای بشریت را به نابودی میکشانند. با توجه به همین دشواریها و رخداد های غیر انسانی در جهان ما، یووال نوح هراری، دانشمند شناخته شدهٔ عرصه های تاریخ و فلسفه به این نظر است که هستی جهان ما را سه خطر عمده تهدید میکند: جنگ، که اکنون دامنه های آن در همه کشور ها گسترده است؛ مسائل اقلیمی، گرمایش زمین با تبعات خیلی مرگبار برای انسانها در هر جایی از کرهٔ زمین و سوم، رشد بدون قید و شرط هوش مصنوعی که امروز و در آیندهٔ نزدیک همه فضاهایی را باید در اختیار آدمها و مردمان باشد، از خود خواهددساخت و در خدمت منافع قدرتهای بزرگ خواهد بود.

روزگار ما دقیقاً روزگاری است که در آن از کتاب، پخش اندیشه و اطلاعات باید تقدس زدایی کنیم و فکر نکنیم که اندیشه و کتاب به مثابهٔ ارزشهای ابدی و انتزاعی، مقدس اند. دقیقا" و به همین دلیل باید در این روزگار تنها به تفکر و اندیشهٔ انتقادی تکیه کنیم و بدانیم که زنده گی انسانی در جهان ما با مفاهیم انتزاعی دانش و اندیشه ساخته نمیشود. سلاحهای کشتار جمعی و سلاحهای هسته یی همه با کاربرد عالیترین دانشها ساخته شده اند. و کتابها میتوانند مملو از دروغ و ترفند های شیطانی باشند.