رشید بهادری 

بخش نخست

در هر کشوری از جهان اگر به دنبال دست آورد های برجسته یی که نماد ادبیات کلاسیک به شما آید و افتخارات جهانی را همراه داشته باشد خواهی نخواهی تنی چند در رده بندی جایی خاص و ویژه خواهند داشت.
از میان در زبان فارسی ( پارسی ) شاهکار های شعری از حافظ شیراز، مولانا جلال الدین محمد بلخی، سعدی شیرازی، نظامی گنجوی و فردوسی توسی را می توان در صدر و فراز قرار داد. هر چند همه ی شاعران، نویسندگان و … همه قابل قدر اند و ما هرگز به خود اجازه نمی دهیم که دو شاعر ، دو هنرمند و یا دو نویسنده را به مقایسه بگیریم؛ برای این که هر کدام از ایشان دیدگاه خود را و شیوه های مختص به خود شان را دارند و همین تنوع و تفاوت ها باعث می شود تا ذوق، سیاق و سلیقه ی خوانندگان بر اثر اِبداع از گونه های متفاوت و گونه گون در پرداخت از شعر های شان برملا شده و هر پوینده یی یا به زبان دیگر جوینده یی ( بر اساس سلیقه ی خودی ) به تکاپو می افتد تا همان را دریابد که می خواهد از خواندنش لذت ببرد.
من برای این که نگرش خودم را از آن چه گفته آمدم پژوهشی را در پیوند به شناخت از ابر مرد شعر و ادب فارسی و حماسه سرای بزرگ ( حکیمِ توس ) که بیشترین وی را به نام حسن ابن اسحاق و با اسم کنیه ی ابوالقاسم و لقب اش ( تخلص شعری اش ) فردوسی می باشد و در ضمن اثرِ بی بدیل اش که از شاهکار های جاودان و ماندگار زمان خودش تا امروز، به شما می رود و یگانه حماسه های تاریخی یی است که این ابر مرد بزرگ به گفته ی خودش شصت و دو هزار بیت را در اثر جادودانی اش به نام شاهنامه یی که حالا در اختیار ما قرار دارد و البته بیت های الحاقی یا پیوسته شده هم در آن به چشم می خورده است پس از مدتی تا به امروز در حدود پنجاه دو هزار بیت در شاهنامه به نظر می رسد در این صورت ده هزار بیت آن گم شده است که البته در جایش به آن خواهم پرداخت. حالا که از شاهنامه یاد کردیم باید بدانیم شاهنامه یعنی چه؟

این واژه ترکیبی از دو کلمه یعنی شاه و دیگری نامه ساخته شده است. کلمه ی شاه که از نگاه دستور زبان اسم عام می باشد و آن شاهانی که فردوسی بزرگ حماسه های جاودان را از زمان ایشان به نظم آورده است در حقیقتِ امر تواریخی اند یا به عبارت دیگر تاریخ هایی اند که این رویداد های حقیقی یا نزدیک به حقیقت، اتفاق افتیده و وی آن ها را به نظم کشیده است. حالا کلمه ی نامه که با شاه پیوسته است و کلمه ی ترکیبی شاهنامه را ساخته است در اصل ریشه در زبان فارسی میانه دارد و چنانچه از ادا اش پیداست در هر فرهنگی معنای ( نوشته، کاغذ، نوشته شده و کتاب ) را می رساند و حکیم توس با در نظر داشت از معنای با مسمایِ به دست آمده ، بهترین عنوان را برگزیده است.

در پیوند به بیت های گم شده ی شاهنامه که شخص حکیم توس ابیات شاهنامه را به شصت و دو هزار بیت وانمود کرده است و حالا در شاهنامه هایی که به دسترس قرار دارد در حدود ده هزار بیت کمتر به نظر می رسد چگونه می شود این دوگانگی که فرقی است فاحش، آشکارا و مبرهن به اصطلاح سر نخ این ده هزار بیت گم شده را به دست آورد؟
تا آن جایی که این قلم به تحقیق و پژوهش ادامه دادم چنین دریافت کردم که بلی! این شاهنامه با بیت های الحاقی و پیوسته شده از آغاز تا پایان، شصت ‌و دو هزار بیت بوده و در آن زمان تا وقتی حکیم فردوسی در قید حیات بوده است فقط همان شاهنامه یی که خودش با دست توانای خود به نظم کشیده بود؛ موجود بوده و پس از وی این اثرِ گرانبها هر چند نگهداری می شده است اما از آن جایی که روز تا روز بر اهمیت و شهرت آن افزوده می شد و داستان هایش نُقل هر محفلی بود بنابر همین اصل در اختیار دیگران قرار می گرفت و دست به دست می شد، در همین گیر و دار ها از اثر فرو گذاشت های پیش آمده شاید عمدی یا شاید روی اشتباهی برخی از پاره های آن گم شده و از میان رفته است.

چون مبحث طولانی به نظر می رسد بنابران بخش دوم که پایانی خواهد بود را در شماره آینده به آگاهی ی تان خواهم رساند. (ناتمام)