نصیرمهرین

با آنکه ضدیت و رفتار تبعیض آلود گروه طالبان با دختران و زنان، هر روز در سطوح مختلف مطرح بحث است، اما روز هشتم مارچ، زمینۀ ابراز نظر بیشتر و سهمگیری بیشتر مردم را پبرامون آن فراهم می آورد. اما تا آنجایی که نگارنده دریافتم، برخی از ابراز نظر در بارۀ افکار مضر و زیانبار طالبان، یا این بُعد از تبعیض این گروه امتناع ورزیدند. حتی آنانی که در پیشینه ها، هنگامی سخن از دادخواهی و ستیزیدن با ستم ها بر زن مطرح بود، همنوایی خود را ابراز میکردند، دم فرو می بندند.
اندیشیدن پیرامون این موضوع و در نظر آوردن چرایی آن، ذهن را متوجه موجودیت و حضور افکار و برداشت های میکند که با افکار طالبان مشابهت دارند، اما خارج از طالبان عشوه میکنند.
در تداوم اندیشیدن و تأمل پیرامون چنین رفتار وکارکرد خدمت کننده به طالبان، به سایر جوانب و مشابهت ها نیز مواجه میشوم. مشابهت هایی که زمینه استفادۀ سؤ طالبان و بهره گیری برای تداوم حیات جهل آمیز و انسان آزارانه اش را فراهم کرده است و در سوی دیگر، در حوزۀ مخالفت و ایجاد صفوف منظم و ترقی جویانه ایجاد موانع...
با نگاهی به حضور ذهنیت، رفتار مبنی بر تحقیر زن و حفظ ستم بر او، مانند هر موضوع دیگری، نخست به پیشینۀ حیات آن در افغانستان بر میخوریم. یعنی این پدیدۀ شوم پیشینۀ تحول ندیده داشته و طی زمانه های بسیار به یک ذهنیت عادی و سنت معمولی عمر دیده است. اگر مطالعه، پذیرش هنجارهای تمدن آمیز، تحول هر چند بطی جامعه، توانسته اند اشخاص و یا نهادهایی را با افکار متفاوت و بیان کنندۀ احترام به حقوق زن وارد میدان کنند، سوکمندانه در پرتو حضور پـُـررنگ افکار و عادت های سنتی تأثیر کم رنگی بر جای نهاده اند...
اگر این بخش را هم در چارچوب تحقیق ویژه در نظر می گیریم، متوجه میشویم که در افغانستان، تعدادی بر بنیاد شعار و یا "مود" زود گذر روز، چنان همنوایی داشته اند، اما به دلیل عدم گسست از بن پایه هایی نظیر افکارقبیله یی، در عمل با خصلت های الوده با تبعیض علیه زن وداع نکرده اند. علایق این گروه از آدمها به گروه طالبان، با سهولت توانسته است آنها را به خاموشی معنی دار و در واقع خدمت کننده به این گروه و جفا ورزی در حق کلیت مردم و از جمله زنان در ذخیره گاه بنشاند.
چهرۀ دیگر و بیشتر شناخته شده که خاستگاه دینی و مذهبی دارد، در قرائت هایی از دین و مذهب نشانی میشود که مشابهت ها و همرنگی های آن، الزام همسویی عملی با طالبان را توضیح میدهد.

در اوضاع کنونی، دارنده گان چنان ذهنیت و رفتارِ آلوده با زشت ترین تبعیض علیه زنان، اندک نیستند. محافل، نهادها وشخصیت هایی در افغانستان و یا خارج حضور دارند، که به رغم ابراز مخالفت با بُعدی از حیات سیاسی طالبان، اما بر بنیاد چنین برداشتی، از هر جهت با ستمگری طالبان علیه زنان، خواهران و مادران نیز همفکری دارند.
توجه می یابیم که قرائت، تفسیر و تعبیر مشابه آنها که از دین و در این زمینۀ مشخص با طالبان دارند، ذخیره گاه مهم برای تداوم عمر نکبت بار طالبان را در چشم انداز میگذارد.
به این بُعد از کارکردها زمانی بیشتر میتوان پی برد که زمینه های اجتماعی و فرهنگی بهره گیری طالبان فراموش نشود. آنرا باید جدی گرفت وتنها به نقش عوامل خارجی بسنده نکرد. . .

دشواری و درد انگیزی موضوع زمانی بیشتر فراز می آید که ذهنیت آلوده با تبعیض وستم بر زن را در جامعه، در ملیونها انسان میتوان مشاهده کرد. ملیون ها انسانی که از دسترسی به درس، ندای زمان و به رفع نیازهای مادی ومعنوی، محروم نگهداشته شده اند. ستم طالبان وهمفکران آن با تغییر چنین ذهنیت و سنت های دیر پای میتواند، پایان بپذیرد.
با همۀ این نکات و با همه تاریکی آوری ها و برگشت هایی که در افغانستان در همه زمینه ها چیره شده اند، حضور داد خواهانۀ فعال دختران و زنان و مردان هم میهن ما در عمل و آنچه را در حوزۀ قلم، با شعر، با هنر تبارز میدهند، سزاوار توجه و آورندۀ پیام های امید بخش است. آنها را ارج بگذاریم.

• متن فشرده. 10 مارچ2023