صبورالله سیاسنگ
siasang@yahoo.com
 

پس از رویداد پانزدهم اگست ۲۰۲۱، دو کتاب به نام‌های "تیراژه" (یادنامۀ هفتاد هنرمند بخش ساز و آواز) و "سوزن" (یادنامۀ هفتاد زن افغانستان) از سوی "انتشارات شاهمامه/ هالند" چاپ شدند و سومی با سرنامۀ "پشت و روی پرده" (یادنامۀ دست‌اندرکاران تیاتر و هنر هفتم افغانستان) رویدست است.

سوزن با ۹۰ نوشته در ۲۹۲ صفحه به هفتاد زن افغانستان و ۲۰ گزارش و برگردان در پیرامون زندگی، سرگذشت و سرنوشت دختران و بانوان کشور در گذرهای گوناگون زندگی می‌پردازد.

کتاب با سه دیدگاه در پیوند با چگونگی مرگ فرخنده و یادداشتی به نام "چند بخیه به جای دیباچه" چنین آغاز می‌شود:

هنگامی که به بایگانی سی چهل سال گذشته نگاه می‌کنم و می‌بینم که به کمتر از صد زن افغانستان پرداخته ام، از چشم خودم می‌افتم.

آنچه برای خواندن در پیش دارید، به جلد دوم می‌ماند. جلد نخست پس از این چاپ خواهد شد. می‌دانم بانوان زیادی شایان یادآوری بودند، ولی نام‌های گرامی شان در برگ‌های کنونی دیده نمی‌شوند.

گاه وسوسۀ بهتر نوشتن، امروز را به فردا می‌اندازد و در پایان، سنگینی دیرکردهای ناخواسته بر کفۀ شرم‌ساری می‌افزاید.

گذشته از آغاز با یاد فرخنده، در چگونگی چیدن نام‌های دیگران کمترین انگیزه یا هنجار نهفته نیست، ورنه چنان نقشۀ بزرگ از سوراخ کوچک سوزن نمی‌گذشت.

پس از بازنگری سراسری، چهار آوازخوان - ژیلا، قمرگل، بخت‌زمینه، پرستو - را از کتاب "تیراژه -۱" (سیاسنگ/ سپتمبر ۲۰۲۱) وام گرفتم و ۲۷ نوشته را برداشتم، زیرا هر یک بخشی از زنجیرۀ دنباله‌دار بود. نمی‌شد آن‌ها را بیاورم و واکنش‌ها را نیاورم.

این‌ها را گفتم تا نمایانده باشم که زیادتر از هر کس دیگر بر کاستی و کوتهی کارهایم آگاهم. هنوز هم اگر پرسند: چرا این یکی است و آن یکی نیست؟ پاسخ کوتاه دارم: ننوشتن بهانۀ نادیده گرفتن نیست. باز هم می‌نویسم. هر "سوزن" نخ درازتر از خود را به دنبال می‌کشد.

برگردان‌ها همه از من اند. گناه هرگونه نارسایی و لغزش ناآگاهانه در آن‌ها به دوش خودم می‌افتد.

جهانی سپاس از دوست گرانمایه کبیر امیر برای رهنمودها و کمک‌های بی‌دریغش.

فهرست
بخش نخست: کارکردهای پانزده نویسنده
بخش دوم: آفریده‌ها و دیدگاه‌های پانزده شاعر
بخش سوم: یادآوری از ده هنرمند سینما، موسیقی و دکلمه
بخش چهارم: ده تن از کنشگران، دادخواهان و سیماهای سیاسی
بخش پنجم: بازتاب زندگی، زخم‌ها، زندان و مرگ ده قربانی
بخش ششم: دامنۀ خوشی و اندوه هندوبانوان افغانستان
بخش هفتم: دمی با پنج مهمان ویژۀ
بخش هشتم: آوایی از ته دریا
بخش نهم: بوسه در فرودگاه
بخش دهم: آب ... آب
و
نگاره‌های کمتر دیده شده

برای به دست آوردن "سوزن: یادنامۀ زنان افغانستان" می‌توانید به این شماره بنویسید:
31641375638
منیژه نادری